Międzynarodowe święto obchodzone dwa razy w roku, poświęcone zwiększaniu świadomości o wędrówkach ptaków i wyzwaniach, z jakimi się mierzą. Zainicjowane przez BirdLife International i wspierane przez UNEP.

Światowy Dzień Migracji Ptaków to wyjątkowe święto obchodzone dwa razy w roku - w drugą sobotę maja oraz w drugą sobotę października. To globalna inicjatywa mająca na celu zwiększenie świadomości na temat wędrówek ptaków i wyzwań z jakimi się mierzą podczas swoich sezonowych podróży.

Wydarzenie to zostało zapoczątkowane przez organizację BirdLife International i jest wspierane przez Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNEP). Co roku przyciąga ono uwagę milionów ludzi na całym świecie którzy organizują różnorodne wydarzenia edukacyjne obserwacje ptaków i akcje na rzecz ochrony środowiska naturalnego.

Światowy Dzień Migracji Ptaków przypada w dwa kluczowe okresy w ciągu roku:

• Druga sobota maja - wiosenna edycja
• Druga sobota października - jesienna edycja

Terminy te są ściśle powiązane z naturalnymi cyklami migracyjnymi ptaków:

Rok	Wiosenna data	Jesienna data
2024	11 maja	12 października
2023	13 maja	14 października
2022	14 maja	8 października

Organizacja BirdLife International wybrała te daty ze względu na:

• Masowe przeloty ptaków wzdłuż szlaków migracyjnych

• Optymalne warunki pogodowe do obserwacji

• Dostępność gatunków charakterystycznych dla danego sezonu

• Synchronizację wydarzeń edukacyjnych na całym świecie

• Wiosenna - na powrocie ptaków do miejsc lęgowych

• Jesienna - na przygotowaniach do zimowania w cieplejszych regionach

Światowy Dzień Migracji Ptaków powstał z potrzeby ochrony ptaków wędrownych oraz ich siedlisk. Inicjatywa ta stanowi odpowiedź na globalne wyzwania związane z zachowaniem bioróżnorodności oraz ochroną szlaków migracyjnych.

BirdLife International zainicjował obchody tego święta w 2006 roku jako część Programu Ochrony Szlaków Wędrówek Ptaków. Organizacja połączyła siły z Sekretariatem Konwencji o Ochronie Wędrownych Gatunków Dzikich Zwierząt (CMS) w celu utworzenia międzynarodowej kampanii. Program otrzymał wsparcie od Programu Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (UNEP) w 2007 roku, co nadało mu globalny zasięg.

1. Edukacja społeczeństwa:

• Rozpowszechnianie wiedzy o trasach migracyjnych
• Informowanie o zagrożeniach dla ptaków wędrownych
• Prowadzenie warsztatów ornitologicznych

1. Ochrona środowiska:

• Identyfikacja kluczowych obszarów dla ptaków
• Monitorowanie populacji gatunków migrujących
• Tworzenie stref ochronnych na szlakach przelotowych

1. Współpraca międzynarodowa:

• Koordynacja działań ochronnych między krajami
• Wymiana danych naukowych
• Organizacja wspólnych projektów badawczych

Migracje ptaków stanowią jedno z najbardziej spektakularnych zjawisk w świecie przyrody. Ptaki pokonują tysiące kilometrów, kierując się instynktem oraz wykorzystując naturalne wskazówki nawigacyjne, takie jak pole magnetyczne Ziemi czy położenie gwiazd.

Przez Polskę przebiegają trzy główne szlaki migracyjne ptaków:

• Szlak bałtycko-białomorski: prowadzi wzdłuż wybrzeża Bałtyku przez Półwysep Helski
• Szlak wschodnioatlantycki: biegnie przez centralną Polskę, wzdłuż dolin rzecznych Wisły i Odry
• Szlak karpacki: przebiega przez południową część kraju wzdłuż łuku Karpat

Szlak	Długość (km)	Główne obszary odpoczynku
Bałtycko-białomorski	3500	Zatoka Gdańska, Półwysep Helski
Wschodnioatlantycki	4000	Zalew Wiślany, Ujście Warty
Karpacki	2800	Zbiornik Goczałkowicki, Stawy Milickie

• Długodystansowe: bocian biały (8000-10000 km), jerzyk (7000-9000 km), drozd śpiewak (2000-4000 km)
• Średniodystansowe: żuraw (1000-3000 km), gęś zbożowa (2000-3000 km), czajka (1500-2500 km)
• Krótkodystansowe: skowronek (500-1500 km), szpak (800-1200 km), pliszka siwa (600-1000 km)

Okres migracji	Główne gatunki	Liczebność (osobniki)
Wiosna (III-V)	Bocian biały, żuraw	50 000 - 80 000
Jesień (IX-XI)	Gęś zbożowa, czajka	100 000 - 150 000

Ochrona ptaków wędrownych wymaga skoordynowanych działań na poziomie lokalnym i międzynarodowym. Skuteczna ochrona tych ptaków opiera się na zaangażowaniu społeczności lokalnych oraz wdrażaniu praktycznych rozwiązań w codziennym życiu.

1. Tworzenie Przyjaznych Przestrzeni:

• Montaż budek lęgowych w ogrodach i parkach
• Zakładanie naturalnych wodopojów
• Sadzenie rodzimych gatunków roślin zapewniających pokarm
• Utrzymywanie dzikich zakątków z wysoką roślinnością

1. Działania Ochronne:

• Rezygnacja ze stosowania pestycydów w ogrodach
• Ograniczenie koszenia traw w okresie lęgowym
• Zabezpieczanie przezroczystych powierzchni przed kolizjami
• Kontrolowane wypuszczanie kotów domowych

1. Monitoring i Dokumentacja:

• Uczestnictwo w zimowym liczeniu ptaków
• Zgłaszanie obserwacji do baz danych ornitologicznych
• Fotografowanie ptaków bez ich niepokojenia
• Prowadzenie dziennika obserwacji

1. Edukacja i Świadomość:

• Organizacja warsztatów ornitologicznych
• Tworzenie ścieżek edukacyjnych
• Współpraca ze szkołami w zakresie edukacji przyrodniczej
• Prowadzenie mediów społecznościowych o tematyce ptasiej

Działanie	Wpływ na Ochronę Ptaków	Koszt Realizacji
Budki lęgowe	Wysoki	Niski
Naturalne wodopoje	Średni	Niski
Monitoring	Wysoki	Brak
Warsztaty edukacyjne	Średni	Średni

Światowy Dzień Migracji Ptaków obfituje w różnorodne wydarzenia edukacyjne organizowane przez instytucje przyrodnicze na całym świecie. Wydarzenia te dzielą się na następujące kategorie:

Aktywności Terenowe:

• Zorganizowane wycieczki ornitologiczne z profesjonalnymi przewodnikami
• Warsztaty fotografii przyrodniczej w miejscach odpoczynku ptaków
• Liczenie ptaków w ramach międzynarodowych akcji monitoringowych
• Pokazy obrączkowania ptaków w stacjach ornitologicznych

Wydarzenia Edukacyjne:

• Wykłady ekspertów o trasach migracyjnych ptaków

• Interaktywne warsztaty dla dzieci o rozpoznawaniu gatunków

• Prezentacje multimedialne o życiu ptaków wędrownych

• Konkursy wiedzy ornitologicznej dla różnych grup wiekowych

• Akcje sprzątania terenów podmokłych stanowiących miejsca postojowe ptaków

• Budowanie sztucznych miejsc gniazdowania dla ptaków wędrownych

• Sadzenie roślin przyjaznych ptakom w parkach miejskich

• Tworzenie map punktów obserwacyjnych ptaków

Typ Wydarzenia	Średnia Liczba Uczestników	Częstotliwość Organizacji
Wycieczki ornitologiczne	25-30 osób	2-3 razy dziennie
Warsztaty edukacyjne	40-50 osób	4-5 razy w weekend
Akcje terenowe	100-150 osób	1-2 razy w weekend
Wykłady eksperckie	80-100 osób	3-4 razy w weekend

• Transmisje na żywo z punktów obserwacyjnych
• Webinaria z ekspertami ornitologii
• Wirtualne wystawy fotografii ptaków wędrownych
• Interaktywne mapy szlaków migracyjnych

Światowy Dzień Migracji Ptaków to wyjątkowe święto które podkreśla znaczenie ochrony skrzydlatych wędrowców. Jego dwukrotne obchody w ciągu roku - w maju i październiku - doskonale wpisują się w naturalne cykle migracyjne ptaków.

Dzięki zaangażowaniu organizacji międzynarodowych i lokalnych społeczności święto to przyczynia się do lepszego zrozumienia potrzeb ptaków wędrownych. Organizowane wydarzenia edukacyjne i działania ochronne pokazują jak ważna jest współpraca na rzecz zachowania tras migracyjnych i bezpieczeństwa ptaków.

Każdy może włączyć się w obchody tego święta poprzez udział w wydarzeniach terenowych obserwacjach ptaków czy działaniach edukacyjnych. To doskonała okazja by poznać fascynujący świat ptasich wędrówek i przyczynić się do ich ochrony.