Wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych zakończyła się serią kapitulacji, począwszy od poddania się generała Roberta E. Lee w Appomattox Court House 9 kwietnia 1865 roku, a oficjalnie zakończona proklamacją prezydenta Johnsona 20 sierpnia 1866 roku.

Wojna secesyjna stanowi jeden z najbardziej przełomowych konfliktów w historii USA, fundamentalnie przekształcając społeczny i polityczny krajobraz narodu. Choć wielu kojarzy jej zakończenie z kapitulacją generała Roberta E. Lee w Appomattox Court House 9 kwietnia 1865 roku, koniec wojny nie był tak prosty.

Droga do pokoju rozwijała się stopniowo przez kilka miesięcy 1865 roku, znaczona wieloma kapitulacjami Konfederatów w różnych regionach. Choć kapitulacja Lee stanowiła decydujący punkt zwrotny, inne siły Konfederacji walczyły jeszcze przez kolejne tygodnie. Ostatni generał Konfederacji poddał się dopiero 26 maja 1865 roku, a prezydent Andrew Johnson oficjalnie ogłosił koniec wojny dopiero 20 sierpnia 1866 roku - ponad rok po ostatnich wystrzałach.

Kilka przełomowych kampanii wojskowych na początku 1865 roku przyspieszyło upadek Konfederacji prowadzący do zakończenia wojny. Te operacje skutecznie rozbiły opór Konfederacji poprzez strategiczne postępy na wielu frontach.

Stolica Konfederacji Richmond padła pod naporem sił Unii 3 kwietnia 1865 roku, stanowiąc decydujący punkt zwrotny w wojnie secesyjnej. Prezydent Konfederacji Jefferson Davis ewakuował miasto, gdy zbliżały się wojska Unii, porzucając kluczowe dokumenty rządowe. Wojska federalne zastały Richmond w płomieniach, gdyż wycofujące się siły Konfederacji podpaliły zapasy wojskowe i mosty, aby zapobiec ich przejęciu przez Unię. Zdobycie miasta zmusiło Armię Północnej Wirginii generała Roberta E. Lee do odwrotu na zachód, co zakończyło się ich kapitulacją w Appomattox Court House 9 kwietnia 1865 roku.

Niszczycielska kampania generała Williama T. Shermana przez Georgię i Karolinę Południową zdruzgotała ekonomiczne i militarne możliwości serca Konfederacji. Jego siły:

• Zniszczono 300 mil torów kolejowych
• Zdobyto port w Savannah w grudniu 1864 roku
• Zajęto Columbię w Karolinie Południowej w lutym 1865 roku
• Unieruchomiono konfederackie linie zaopatrzenia i sieci transportowe

Ta kampania:

Kategoria wpływu	Efekt liczbowy
Zniszczone mile torów	300
Szerokość szlaku (mile)	60
Pokonany dystans (mile)	285
Szacowane straty materialne	100 milionów dolarów

Zwycięski marsz Shermana zademonstrował miażdżącą przewagę militarną Unii i odizolował armię Lee w Wirginii, przyczyniając się bezpośrednio do kapitulacji Konfederacji pod Appomattox.

Kapitulacja w Appomattox Court House 9 kwietnia 1865 roku stanowiła najważniejszą kapitulację Konfederacji podczas wojny secesyjnej. Poddanie się konfederackiego generała Roberta E. Lee Unii pod dowództwem generała Ulyssesa S. Granta stworzyło podstawy do zakończenia czteroletniego konfliktu.

Lee przybył do domu McLeanów w Appomattox Court House o godzinie 13:00, ubrany w galowy mundur z ceremonialną szablą. Grant wszedł do domu 30 minut później w zabłoconym mundurze polowym. Generałowie wymienili uprzejme pozdrowienia, krótko omówili wspólne doświadczenia z wojny meksykańskiej, zanim przeszli do warunków kapitulacji.

Warunki kapitulacji okazały się wyjątkowo łagodne wobec sił Konfederacji:

• Oficerowie Konfederacji zachowali broń boczną, prywatne konie i rzeczy osobiste
• Siły Unii dostarczyły 25 000 racji żywnościowych żołnierzom Konfederacji
• Wszyscy żołnierze Konfederacji otrzymali dokumenty zwolnienia pozwalające na powrót do domów
• Wojska Konfederacji oddały broń z wyjątkiem osobistej broni palnej
• Oficerowie złożyli podpisane przyrzeczenie, że nie wystąpią zbrojnie przeciwko Stanom Zjednoczonym

Statystyki Kapitulacji	Liczby
Poddani żołnierze Konfederacji	28 231
Poddane działa artyleryjskie	316
Poddane flagi bojowe	71
Dni potrzebne na zakończenie procesu kapitulacji	4

Spotkanie w domu McLeanów trwało 90 minut i zaowocowało dokumentem, który zachował godność sił Konfederacji przy jednoczesnym utrzymaniu autorytetu Unii. Armia Północnej Wirginii Lee formalnie złożyła broń podczas ceremonii 12 kwietnia 1865 roku, a wojska Unii okazały szacunek prezentując broń, gdy żołnierze Konfederacji maszerowali obok.

Po kapitulacji generała Lee w Appomattox Court House, kilka armii Konfederacji kontynuowało walkę na południu. Te kolejne kapitulacje następowały przez kilka tygodni, gdy siły Unii systematycznie rozbrajały pozostały opór Konfederacji.

Generał Joseph E. Johnston poddał Armię Tennessee generałowi Williamowi T. Shermanowi 26 kwietnia 1865 roku w Bennett Place niedaleko Durham w Północnej Karolinie. Kapitulacja ta objęła 89 270 żołnierzy Konfederacji z Karolin, Georgii i Florydy, stanowiąc największą kapitulację sił Konfederacji. Warunki odzwierciedlały te przyznane w Appomattox, pozwalając żołnierzom zachować prywatną własność przy jednoczesnym oddaniu broni.

• 20 000 jednostek broni strzeleckiej
• 1 800 dział artyleryjskich
• 30 jednostek morskich
• Zaopatrzenie wojskowe o wartości 34 milionów dolarów

Siły Konfederacji	Data Kapitulacji	Lokalizacja	Liczba Żołnierzy
Armia Tennessee	26 kwietnia 1865	Bennett Place, NC	89 270
Trans-Mississippi	26 maja 1865	Galveston, TX	43 000

Ostatni rozdział amerykańskiej wojny secesyjnej rozegrał się poprzez kilka kluczowych wydarzeń po kapitulacji w Appomattox. Wydarzenia te ukształtowały bezpośrednie następstwa konfliktu w kwietniu-maju 1865 roku.

Zabójstwo Prezydenta Abrahama Lincolna 14 kwietnia 1865 roku, zaledwie pięć dni po kapitulacji Lee w Appomattox, zakłóciło proces powojennego pojednania. Atak Johna Wilkesa Bootha w Ford's Theatre zmienił kierunek Rekonstrukcji poprzez wyniesienie Wiceprezydenta Andrew Johnsona do prezydentury. Odmienne poglądy Johnsona na politykę powojenną doprowadziły do łagodniejszego podejścia wobec byłych stanów Konfederacji, co kontrastowało z planowanymi reformami Lincolna.

Ostatnie posiedzenie Gabinetu Konfederacji odbyło się 5 maja 1865 roku w Washington w stanie Georgia. Jefferson Davis zwołał pozostałych urzędników, aby omówić upadek rządu Konfederacji po kapitulacji Lee 9 kwietnia. Podczas tego spotkania Davis oficjalnie rozwiązał rząd Konfederacji, rozdzielając 39 000 dolarów w srebrnych monetach między żołnierzy. Kilku członków gabinetu rozjechało się osobno, aby uniknąć schwytania przez siły Unii, co oznaczało formalny koniec struktury administracyjnej Konfederacji.

Wydarzenie	Data	Lokalizacja
Zabójstwo Lincolna	14 kwietnia 1865	Ford's Theatre, Waszyngton
Ostatnie Posiedzenie Gabinetu	5 maja 1865	Washington, Georgia
Dystrybucja Skarbu Konfederacji	5 maja 1865	39 000 dolarów w srebrze

Formalne zakończenie amerykańskiej wojny domowej wymagało oficjalnych proklamacji ustanawiających prawne punkty końcowe dla środków wojennych. Te deklaracje oznaczały przejście od konfliktu zbrojnego do zarządzania w czasie pokoju.

Prezydent Andrew Johnson wydał Proklamację 157 w dniu 20 sierpnia 1866 roku, oficjalnie ogłaszając zakończenie wojny domowej. Proklamacja przywróciła prawa we wszystkich stanach z wyjątkiem Teksasu, ustanawiając pokój "na całym terytorium Stanów Zjednoczonych". Druga proklamacja z 2 kwietnia 1866 roku formalnie zakończyła powstanie w Teksasie, dopełniając prawnego zakończenia konfliktu we wszystkich byłych stanach Konfederacji.

Szczegóły Proklamacji	Data	Znaczenie
Pierwsza Deklaracja	20 sierpnia 1866	Koniec wojny we wszystkich stanach z wyjątkiem Teksasu
Deklaracja dot. Teksasu	2 kwietnia 1866	Całkowite zakończenie powstania

Wielka Parada Armii odbyła się w dniach 23-24 maja 1865 roku w Waszyngtonie, stanowiąc ceremonialne zakończenie działań wojskowych. Ponad 150 000 żołnierzy Unii przemaszerowało Aleją Pensylwańską w paradzie zwycięstwa, która trwała dwa dni. Armia Potomaku pod dowództwem generała George'a Meade'a paradowała pierwszego dnia, podczas gdy Armia Tennessee generała Williama T. Shermana maszerowała drugiego dnia.

Statystyki Wielkiej Parady	Liczby
Łączna liczba żołnierzy	150 000+
Czas trwania	2 dni
Trasa parady	Aleja Pensylwańska
Armie Unii	2 (Potomak i Tennessee)

• Wojna secesyjna nie zakończyła się pojedynczym wydarzeniem - kapitulacja Lee w Appomattox Court House (9 kwietnia 1865) była tylko początkiem końca
• Między kwietniem a majem 1865 roku miało miejsce wiele kapitulacji Konfederatów, z których największa była kapitulacja Armii Tennessee Johnstona (89 270 żołnierzy) 26 kwietnia 1865
• Ostatnia kapitulacja Konfederatów nastąpiła ze strony sił Trans-Missisipi 26 maja 1865 roku w Galveston w Teksasie
• Zamach na prezydenta Lincolna 14 kwietnia 1865 roku znacząco wpłynął na plany i politykę powojennej odbudowy
• Ostatnie posiedzenie Gabinetu Konfederacji odbyło się 5 maja 1865 roku, oficjalnie rozwiązując rząd Konfederacji
• Prezydent Andrew Johnson formalnie ogłosił koniec wojny poprzez Proklamację 157 w dniu 20 sierpnia 1866 roku - ponad rok po ostatniej bitwie

Koniec wojny secesyjnej nie został określony przez pojedyncze wydarzenie, ale przez serię znaczących wydarzeń rozciągających się od 1865 do 1866 roku. Podczas gdy kapitulacja Lee w Appomattox 9 kwietnia 1865 roku stanowiła kluczowy punkt zwrotny, wojna oficjalnie zakończyła się dopiero wraz z proklamacjami prezydenta Johnsona w 1866 roku.

Droga do pokoju obejmowała wielokrotne kapitulacje Konfederacji, rozwiązanie rządu Konfederacji oraz Wielką Paradę Armii w Waszyngtonie. Te wydarzenia wspólnie przekształciły naród, przygotowując grunt pod Rekonstrukcję i fundamentalnie zmieniając amerykańskie społeczeństwo. Dziś koniec wojny nadal przypomina nam o złożonej drodze ku ponownemu zjednoczeniu narodu i trwałym wpływie, jaki wywarła na historię Ameryki.