CSS Shenandoah, ostatnia jednostka wojskowa Konfederacji, poddała się władzom brytyjskim w Liverpoolu w Anglii, co stanowiło definitywny koniec amerykańskiej wojny secesyjnej, kilka miesięcy po kapitulacji Lee pod Appomattox.

Choć większość Amerykanów kojarzy koniec wojny secesyjnej z kapitulacją generała Roberta E. Lee w Appomattox Court House 9 kwietnia 1865 roku, ostateczna kapitulacja Konfederacji nastąpiła miesiące później. Ostatnie pozostałości sił Konfederacji utrzymywały się długo po słynnym spotkaniu Lee z generałem Ulyssesem S. Grantem.

Droga do całkowitej kapitulacji Konfederacji rozciągała się daleko poza wschodni teatr wojny przez rozległy amerykański krajobraz. Nawet gdy główne armie Konfederacji składały broń wiosną 1865 roku, rozproszone siły kontynuowały walkę na zachodnich terytoriach i szlakach morskich. Ostatni rozdział wojny secesyjnej nie zamknął się, dopóki mniej znany przywódca Konfederacji nie podjął swojej historycznej decyzji na wodach Liverpoolu w Anglii.

Siły Konfederacji doświadczyły serii decydujących porażek wiosną 1865 roku, co doprowadziło do wielu kapitulacji w różnych regionach. Kapitulacja generała Josepha E. Johnstona, obejmująca 89 270 żołnierzy w Karolinie Północnej 26 kwietnia 1865 roku, stanowiła największą kapitulację sił Konfederacji w tym okresie.

Kilka kluczowych kapitulacji Konfederacji nastąpiło w szybkim tempie:

• Generał porucznik Richard Taylor poddał pozostałe siły w Alabamie 4 maja 1865 roku
• Generał Edmund Kirby Smith oddał Departament Trans-Mississipi 26 maja 1865 roku
• Generał Stand Watie skapitulował z siłami Czirokezów Konfederacji 23 czerwca 1865 roku
• Pułkownik John S. Mosby rozwiązał swoich rangerów w Wirginii 21 kwietnia 1865 roku

CSS Shenandoah kontynuował operacje morskie na Oceanie Spokojnym miesiące po kapitulacjach lądowych. Dowódca James Waddell dowiedział się o upadku Konfederacji w sierpniu 1865 roku od brytyjskiego statku handlowego. Shenandoah popłynął do Liverpoolu w Anglii, gdzie Waddell formalnie poddał się brytyjskim władzom 6 listopada 1865 roku, co stanowiło ostatnią jednostkę Konfederacji, która złożyła broń.

Przywódca Konfederacji	Lokalizacja	Data kapitulacji
Joseph E. Johnston	Karolina Północna	26 kwietnia 1865
Richard Taylor	Alabama	4 maja 1865
Edmund Kirby Smith	Trans-Mississippi	26 maja 1865
Stand Watie	Terytorium Indiańskie	23 czerwca 1865
James Waddell	Liverpool, Anglia	6 listopada 1865

Rozproszony charakter tych kapitulacji odzwierciedlał rozdrobniony stan wojsk Konfederacji w 1865 roku. Każda kapitulacja reprezentowała stopniowy rozpad oporu Konfederacji w różnych regionach geograficznych, od wschodnich Stanów Zjednoczonych po wody międzynarodowe.

Kapitulacja generała Roberta E. Lee pod Appomattox Court House 9 kwietnia 1865 roku stanowiła przełomowy moment w amerykańskiej wojnie secesyjnej. Lee poddał Armię Północnej Wirginii generałowi Unii Ulyssesowi S. Grantowi po serii druzgocących porażek Konfederacji.

Kapitulacja pod Appomattox zadała miażdżący cios morale Konfederacji w pozostałych terytoriach południowych. Utrata Armii Północnej Wirginii Lee, liczącej 28 000 żołnierzy, wywołała lawinę demoralizacji wśród pozostałych sił Konfederacji:

• Dezercje wojskowe wzrosły o 40% w tygodniach po Appomattox
• Waluta Konfederacji straciła 80% wartości wobec dolarów Unii w ciągu 10 dni
• Sieci komunikacyjne między pozostałymi jednostkami Konfederacji uległy pogorszeniu
• Linie zaopatrzenia załamały się, gdy żołnierze porzucali swoje posterunki

Wskaźnik wpływu	Przed kapitulacją	Po kapitulacji
Aktywni żołnierze	180 000	95 000
Wskaźnik dezercji	15%	55%
Funkcjonowanie łańcucha dostaw	70%	25%
Kontrola terytorium	35% pierwotnego	12% pierwotnego

Wpływ psychologiczny wykraczał poza szeregi wojskowe i objął ludność cywilną, gdy wieści o kapitulacji Lee rozeszły się po całym Południu. Lokalne władze zaczęły poddawać się siłom Unii bez oporu, podczas gdy struktury przywódcze Konfederacji szybko rozpadały się w Wirginii i Karolinie Północnej.

Kapitulacja Lee ustanowiła wielkoduszne warunki, które stały się wzorem dla kolejnych poddań się Konfederatów, w tym zwolnienie żołnierzy za poręczeniem, pełna amnestia dla oficerów i brak więzienia dla żołnierzy, którzy złożyli broń. Te warunki pomogły ułatwić kolejne kapitulacje, które nastąpiły na pozostałych terytoriach Konfederacji.

Region Trans-Missisipi stanowił ostatnią główną twierdzę Konfederacji po kapitulacjach na wschodzie w kwietniu-maju 1865 roku. To rozległe terytorium na zachód od rzeki Missisipi utrzymywało zorganizowany opór poprzez złożoną strukturę wojskową.

Departament Trans-Missisipi działał pod dowództwem generała Edmunda Kirby Smitha z 43 000 żołnierzy w Teksasie, Arkansas, Missouri i Terytorium Indiańskim. Smith ustanowił swoją kwaterę główną w Shreveport w Luizjanie, tworząc stosunkowo autonomiczną operację wojskową odizolowaną od głównego rządu Konfederacji. Jego siły kontrolowały kluczowe szlaki zaopatrzeniowe wzdłuż Red River i utrzymywały istotny handel bawełną z Meksykiem przez porty teksańskie.

Do maja 1865 roku armia Smitha stanęła przed narastającymi wyzwaniami:

• Wyczerpane zapasy amunicji ograniczały zdolności bojowe
• Zmniejszone racje żywnościowe prowadziły do zwiększonej liczby dezercji
• Zerwane linie komunikacyjne z Richmond uniemożliwiały skoordynowaną strategię
• Blokady morskie Unii ograniczały dostęp do niezbędnych dostaw

Smith poddał swoje dowództwo 26 maja 1865 roku w Galveston w Teksasie, choć części jego armii rozwiązały się przed formalnymi ceremoniami. Jego kapitulacja oznaczała eliminację ostatniej głównej siły wojskowej Konfederacji, z około:

Kategoria	Liczba
Jednostki Piechoty	20 000
Siły Kawalerii	15 000
Sztuki Artylerii	500
Personel Pomocniczy	8 000

Warunki kapitulacji Trans-Mississippi były zgodne z tymi przyznanymi w Appomattox, pozwalając oficerom zachować broń boczną, a szeregowym żołnierzom prywatne konie. Siły Unii okupowały kluczowe instalacje wojskowe w Shreveport, Marshall i Houston po formalnym procesie kapitulacji.

Siły Cherokee Stand Watie działały niezależnie na Terytorium Indiańskim po kapitulacji innych armii Konfederacji. Jego oddziały utrzymywały opór dłużej niż jakakolwiek inna lądowa jednostka wojskowa Konfederacji.

Konfederacki generał brygady Cherokee Stand Watie dowodził Pierwszą Brygadą Indiańską na Terytorium Indiańskim, składającą się z 300 żołnierzy Cherokee, Creek, Seminole i Osage. Działając głównie poprzez taktykę wojny partyzanckiej, jego siły przeprowadzały rajdy na linie zaopatrzeniowe Unii i osady na terenie dzisiejszej Oklahomy.

Siły Stand Watie	Szczegóły
Wielkość Oddziału	300 żołnierzy
Skład Plemienny	Cherokee, Creek, Seminole, Osage
Obszar Działań	Terytorium Indiańskie (Oklahoma)
Data Kapitulacji	23 czerwca 1865
Lokalizacja	Doaksville, Terytorium Indiańskie

Siły Watie utrzymywały kontrolę nad południową częścią Terytorium Indiańskiego dzięki skutecznym operacjom kawalerii i lokalnym sieciom wsparcia. Jego oddziały przeprowadzały udane ataki na parowce Unii wzdłuż rzeki Arkansas i dokonywały rajdów na terytoria kontrolowane przez Unię w Kansas.

Ceremonia kapitulacji odbyła się w Doaksville niedaleko Fort Towson na Terytorium Indiańskim, oznaczając koniec zorganizowanego oporu Konfederacji na lądzie. Jako ostatni generał Konfederacji, który się poddał, kapitulacja Watie zakończyła wyjątkowy rozdział udziału rdzennych Amerykanów w wojnie secesyjnej.

Podczas gdy kapitulacja Watie reprezentowała ostatnie siły lądowe Konfederacji, które złożyły broń, CSS Shenandoah kontynuował operacje morskie na Oceanie Spokojnym przez kolejne miesiące, stając się ostatnią jednostką Konfederacji, która poddała się 6 listopada 1865 roku w Liverpoolu w Anglii.

CSS Shenandoah prowadził ostatnie konfederackie operacje morskie podczas amerykańskiej wojny secesyjnej, kontynuując swoją kampanię miesiące po kapitulacjach lądowych. Ten konfederacki rajder handlowy przechwycił 38 statków handlowych Unii między czerwcem 1864 a listopadem 1865.

CSS Shenandoah stał się ostatnią jednostką Konfederacji, która poddała się 6 listopada 1865 roku w Liverpoolu w Anglii. Dowódca James Waddell dowiedział się o upadku Konfederacji podczas rajdu na Oceanie Spokojnym w pobliżu Wysp Aleuckich. Po potwierdzeniu tej wiadomości przez brytyjski statek 2 sierpnia 1865 roku, Waddell nakazał demontaż dział okrętowych i odbył 11 000-milową podróż do Liverpoolu.

Statystyki CSS Shenandoah
Całkowita Przebyta Odległość	58 000 mil
Przejęte/Zniszczone Statki	38 jednostek
Liczebność Załogi	109 ludzi
Data Ostatecznej Kapitulacji	6 listopada 1865

Przybycie statku do Liverpoolu stanowiło znaczące wydarzenie dyplomatyczne, ponieważ był to pierwszy przypadek poddania się konfederackiego okrętu władzom brytyjskim zamiast siłom Unii. Brytyjscy urzędnicy przekazali statek pod opiekę Konsula USA w Liverpoolu, oficjalnie kończąc ostatnią konfederacką operację wojskową wojny secesyjnej.

Kapitulacja CSS Shenandoah w Liverpoolu w Anglii 6 listopada 1865 roku oznaczała symboliczne zakończenie oporu Konfederacji. Ten ostatni akt kapitulacji nastąpił 7 miesięcy po poddaniu się generała Lee w Appomattox Court House. Decyzja dowódcy Jamesa Waddella o poddaniu się władzom brytyjskim zamiast siłom Unii stworzyła wyjątkowy precedens dyplomatyczny w wojnie morskiej.

Podróż CSS Shenandoah ucieleśniała ostatnie pozostałości konfederackiej władzy wojskowej:

• Działał bez wiedzy o upadku Konfederacji przez 4 miesiące
• Przejął 38 statków Unii na Oceanie Spokojnym
• Przepłynął 11 000 mil do Liverpoolu po otrzymaniu informacji o zakończeniu wojny
• Reprezentował ostatnią zorganizowaną jednostkę wojskową Konfederacji

Znaczenie kapitulacji w Liverpoolu wykraczało poza jej implikacje militarne:

• Pierwszy statek Konfederacji, który poddał się obcemu mocarstwu
• Zakończył wszystkie operacje morskie Konfederacji na świecie
• Zamknął ostatni rozdział zorganizowanego oporu Konfederacji
• Ustanowił brytyjskie uznanie zakończenia wojny

Statystyki CSS Shenandoah
Całkowity Przepłynięty Dystans	58 000 mil
Przejęte/Zniszczone Statki	38 jednostek
Liczebność Załogi przy Kapitulacji	133 ludzi
Wartość Przejętych Statków	1,4 miliona dolarów

Kapitulacja w Liverpoolu przekształciła okręt wojenny Konfederacji w artefakt historyczny, przekazując własność rządowi brytyjskiemu przed jego ostatecznym powrotem do Stanów Zjednoczonych. Ta ostateczna kapitulacja dopełniła rozwiązanie sił zbrojnych Konfederacji na lądzie i morzu.

• Choć Robert E. Lee poddał się w Appomattox Court House 9 kwietnia 1865 roku, nie była to ostatnia kapitulacja Konfederacji w wojnie secesyjnej.
• W 1865 roku miało miejsce wiele kapitulacji Konfederacji, w tym generała Johnstona (26 kwietnia), generała Taylora (4 maja) i generała Kirby Smitha (26 maja).
• Siły Czirokezów Stand Watie były ostatnią lądową jednostką Konfederacji, która się poddała, składając broń 23 czerwca 1865 roku na Terytorium Indiańskim.
• CSS Shenandoah, dowodzony przez Jamesa Waddella, dokonał ostatniej kapitulacji Konfederacji 6 listopada 1865 roku w Liverpoolu w Anglii.
• CSS Shenandoah kontynuował operacje morskie przez miesiące po kapitulacji Lee, przejmując 38 statków Unii przed otrzymaniem informacji o upadku Konfederacji w sierpniu 1865 roku.

Ostateczna kapitulacja sił Konfederacji okazała się być procesem stopniowym, który wykraczał daleko poza słynną kapitulację Lee pod Appomattox. Podczas gdy większość oporu lądowego zakończyła się wraz z kapitulacją Standa Watie w czerwcu 1865 roku, ostatnia flaga Konfederacji pozostawała na morzu na pokładzie CSS Shenandoah.

Ostateczna kapitulacja tego okrętu w Liverpoolu 6 listopada 1865 roku stanowiła prawdziwy koniec amerykańskiej wojny secesyjnej. Ten końcowy akt poddania się pokazał, jak zasięg konfliktu wykraczał poza granice Ameryki, czyniąc go prawdziwie globalnym wydarzeniem. Koniec wojny nie nastąpił w jednym decydującym momencie, ale poprzez serię kapitulacji, które stopniowo rozpuszczały opór Konfederacji na lądzie i morzu.