Kluczowa bitwa średniowiecznej Polski stoczona 27 września 1331 roku między wojskami Władysława Łokietka a siłami zakonu krzyżackiego. Mimo braku jednoznacznego zwycięstwa, starcie osłabiło zakon krzyżacki i wzmocniło pozycję Polski.

Bitwa pod Płowcami to jedno z najważniejszych starć militarnych w średniowiecznej Polsce, które znacząco wpłynęło na relacje polsko-krzyżackie. To kluczowe wydarzenie miało miejsce 27 września 1331 roku podczas wojny między Królestwem Polskim a zakonem krzyżackim.

Starcie rozegrało się na polach między Radziejowem a Płowcami na Kujawach, gdzie wojska polskie pod dowództwem króla Władysława Łokietka stawiły czoła liczniejszym siłom krzyżackim. Choć bitwa nie przyniosła jednoznacznego rozstrzygnięcia, pokazała skuteczność polskiej armii w walce z zakonem krzyżackim i stała się symbolem oporu przeciwko ekspansji Krzyżaków na ziemie polskie.

Konflikt polsko-krzyżacki w XIV wieku wynikał z rosnącej potęgi zakonu krzyżackiego na ziemiach północnych. Państwo krzyżackie systematycznie powiększało swoje terytorium kosztem ziem polskich.

Początki XIV wieku charakteryzowały się rozdrobnieniem feudalnym Królestwa Polskiego. Władysław Łokietek prowadził intensywne działania zjednoczeniowe ziem polskich od 1306 roku. Zakon krzyżacki kontrolował:

• Pomorze Gdańskie (zajęte w 1308)
• Ziemię chełmińską
• Prusy
• Część Kujaw

Układ sił w regionie prezentował się następująco:

Państwo	Kontrolowane terytoria	Sojusznicy
Królestwo Polskie	Małopolska Wielkopolska Kujawy	Węgry Litwa
Państwo Zakonne	Pomorze Gdańskie Prusy	Czechy Brandenburgia

Główne źródła konfliktu obejmowały:

• Zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków w 1308 roku

• Spór o kontrolę nad szlakami handlowymi na Wiśle

• Ekspansję terytorialną zakonu na ziemie polskie

• Rywalizację o wpływy w regionie nadbałtyckim

• Odmowę zwrotu zagarniętych terytoriów mimo wyroków papieskich

• Budowę zamków obronnych

• Zakładanie nowych miast

• Sprowadzanie osadników niemieckich

• Rugowanie lokalnej administracji polskiej

• Wprowadzanie własnego systemu prawnego

Przygotowania do bitwy pod Płowcami rozpoczęły się w drugiej połowie września 1331 roku. Obie strony konfliktu gromadziły siły zbrojne na terenie Kujaw, gdzie wojska polskie i krzyżackie przygotowywały się do nieuchronnej konfrontacji.

Armia polska pod dowództwem Władysława Łokietka liczyła około 5000 wojowników. Składała się z:

• 1200 rycerzy ciężkozbrojnych na koniach
• 2000 piechurów uzbrojonych w tarcze i włócznie
• 800 łuczników z kuszami i łukami
• 1000 wojowników lekkiej jazdy z Małopolski i Wielkopolski

Struktura wojsk Łokietka obejmowała:

• Chorągiew królewską z Krakowa
• Oddziały rycerstwa wielkopolskiego
• Kontyngenty z ziemi sandomierskiej
• Grupy zbrojne z Kujaw
• Posiłki książąt mazowieckich

Siły krzyżackie dowodzone przez Ottona von Lauterberga dysponowały:

• 7000 zbrojnych w tym:

• 2000 ciężkozbrojnych rycerzy zakonnych

• 3000 piechurów najemnych

• 1500 kuszników

• 500 lekkich jeźdźców

• Bracia zakonni w pełnym rynsztunku bojowym

• Rycerze z Pomorza Gdańskiego

• Najemnicy z państw niemieckich

• Kontyngenty z miast pruskich

• Oddziały pomocnicze z Inflant

Rodzaj wojsk	Siły polskie	Siły krzyżackie
Ciężka jazda	1200	2000
Piechota	2000	3000
Łucznicy/kusznicy	800	1500
Lekka jazda	1000	500
Łącznie	5000	7000

Bitwa pod Płowcami rozpoczęła się w godzinach porannych 27 września 1331 roku na polach między Płowcami a Radziejowem. Starcie charakteryzowało się dynamiczną walką podzieloną na dwie zasadnicze fazy.

Władysław Łokietek zaatakował tylną straż wojsk krzyżackich dowodzoną przez marszałka Dietricha von Altenburga. Polska kawaleria uderzyła z zaskoczenia na oddział liczący 1500 rycerzy krzyżackich transportujących łupy wojenne. Polskie oddziały rozbiły szyk krzyżacki wykorzystując element zaskoczenia wraz z ukształtowaniem terenu. W wyniku pierwszego starcia zginęło 56 rycerzy zakonnych a 40 dostało się do niewoli.

Główny komtur Otto von Lutterberg zawrócił główne siły krzyżackie po otrzymaniu informacji o ataku. Ciężka jazda zakonna uderzyła na zmęczone walką oddziały polskie około południa. Polski król podzielił swoje siły na trzy hufce:

• Pierwszy hufiec pod dowództwem wojewody Jarosława z Bogorii bronił centrum
• Drugi hufiec dowodzony przez kasztelana Maćka Borkowica osłaniał prawe skrzydło
• Trzeci hufiec pod osobistym dowództwem Łokietka stanowił odwód taktyczny

Walki trwały do zmierzchu z naprzemiennymi sukcesami obu stron. Krzyżacy stracili około 4000 zbrojnych w tym 73 braci zakonnych. Straty polskie wyniosły około 2000 wojowników.

Straty w bitwie	Wojska polskie	Wojska krzyżackie
Zabici	2000	4000
Bracia zakonni	-	73
Wzięci do niewoli	-	40

Bitwa pod Płowcami stanowiła punkt zwrotny w relacjach polsko-krzyżackich oraz wpłynęła na późniejszą politykę militarną obu stron. Wydarzenie to przyczyniło się do wzmocnienia pozycji Królestwa Polskiego na arenie międzynarodowej.

Strona	Straty liczebne	Straty wśród dowództwa
Polska	2000 wojowników	12 rycerzy znacznych
Zakon Krzyżacki	4000 wojowników	73 braci zakonnych

Bitwa spowodowała znaczące straty w szeregach obu armii. Zakon krzyżacki utracił wielu doświadczonych rycerzy zakonnych, co osłabiło jego zdolności operacyjne na kolejne miesiące. Straty materialne objęły zniszczony sprzęt wojskowy, konie bojowe oraz wyposażenie militarne.

Następstwa polityczne bitwy pod Płowcami obejmowały:

• Wzmocnienie autorytetu Władysława Łokietka jako władcy Polski
• Osłabienie pozycji militarnej zakonu krzyżackiego w regionie
• Zwiększenie zainteresowania konfliktem polsko-krzyżackim ze strony papiestwa
• Nawiązanie sojuszy międzynarodowych przeciwko zakonowi krzyżackiemu
• Rozpoczęcie procesu reform wojskowych w armii polskiej

Bitwa wpłynęła na zmianę strategii militarnej zakonu, który zrezygnował z prowadzenia dużych kampanii wojennych na rzecz mniejszych operacji zbrojnych. Spór terytorialny został ostatecznie rozstrzygnięty podczas procesu warszawskiego w 1339 roku, gdzie sąd papieski przyznał rację stronie polskiej.

Bitwa pod Płowcami zajmuje znaczące miejsce w polskiej historiografii jako symbol skutecznego oporu przeciwko ekspansji krzyżackiej. Starcie to wykazało zdolność wojsk polskich do przeciwstawienia się potędze militarnej zakonu krzyżackiego.

Na polu bitwy pod Płowcami znajduje się pomnik odsłonięty w 1931 roku w 600. rocznicę starcia. Monument przedstawia orła zrywającego się do lotu z głazu narzutowego. W miejscowości utworzono Izbę Pamięci prezentującą eksponaty związane z bitwą. Corocznie 27 września odbywają się uroczystości rocznicowe z udziałem władz lokalnych i grup rekonstrukcyjnych. W 2011 roku otwarto ścieżkę edukacyjno-historyczną "Szlakiem Bitwy pod Płowcami" o długości 4 kilometrów.

• Demonstracja militarnej sprawności wojsk polskich w starciu z lepiej wyposażonym przeciwnikiem
• Potwierdzenie skuteczności reform wojskowych Władysława Łokietka
• Przełamanie mitu o niezwyciężoności zakonu krzyżackiego
• Inspiracja dla późniejszych pokoleń w walce o niepodległość Polski
• Wzór współdziałania różnych grup społecznych w obronie państwa

Element symboliczny	Znaczenie historyczne
Data 27 września	Święto państwowe w II RP
Orzeł na pomniku	Symbol zwycięstwa i wolności
Pole bitwy	Miejsce pamięci narodowej
Izba Pamięci	Centrum edukacji historycznej

• Bitwa pod Płowcami rozegrała się 27 września 1331 roku między wojskami polskimi pod dowództwem Władysława Łokietka a siłami zakonu krzyżackiego
• Wojska polskie liczyły około 5000 żołnierzy, podczas gdy siły krzyżackie były liczniejsze i wynosiły około 7000 zbrojnych
• W wyniku bitwy zginęło około 4000 Krzyżaków (w tym 73 braci zakonnych) oraz 2000 polskich wojowników
• Choć bitwa nie przyniosła jednoznacznego rozstrzygnięcia, znacząco osłabiła pozycję militarną zakonu krzyżackiego i wzmocniła autorytet króla Władysława Łokietka
• Starcie to stało się symbolem skutecznego oporu przeciwko ekspansji krzyżackiej i przełamało mit o niezwyciężoności zakonu
• Do dziś wydarzenie upamiętnia pomnik w Płowcach odsłonięty w 1931 roku oraz coroczne uroczystości rocznicowe

Bitwa pod Płowcami z 27 września 1331 roku stanowi jedno z najważniejszych wydarzeń w historii średniowiecznej Polski. To starcie udowodniło że wojska polskie pod dowództwem Władysława Łokietka były w stanie skutecznie przeciwstawić się potędze zakonu krzyżackiego.

Choć bitwa nie przyniosła jednoznacznego rozstrzygnięcia militarnego znacząco wpłynęła na dalsze relacje polsko-krzyżackie. Straty poniesione przez zakon w postaci 73 poległych braci zakonnych osłabiły jego potencjał militarny i zmusiły do zmiany strategii działania.

Dziś miejsce bitwy upamiętnia pomnik oraz Izba Pamięci a coroczne uroczystości i ścieżka edukacyjno-historyczna przypominają o znaczeniu tego wydarzenia dla polskiej państwowości.