Przełomowy traktat pokojowy zawarty 8 lipca 1343 roku między Królestwem Polskim a państwem krzyżackim, kończący wieloletni konflikt o Pomorze Gdańskie. Na jego mocy Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską, zrzekając się praw do Pomorza Gdańskiego.

Pokój w Kaliszu to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii średniowiecznej Polski. Ten przełomowy traktat pokojowy został zawarty 8 lipca 1343 roku między Królestwem Polskim a państwem krzyżackim. Zakończył on wieloletni konflikt o kontrolę nad Pomorzem Gdańskim i innymi strategicznymi terytoriami.

Wydarzenie to miało ogromne znaczenie dla ówczesnej polityki międzynarodowej i układu sił w Europie Środkowej. Pod przewodnictwem króla Kazimierza Wielkiego Polska zdołała ustabilizować swoje północne granice i zabezpieczyć interesy handlowe. Traktat kaliski nie tylko zakończył okres niepewności, ale również położył podwaliny pod przyszłe relacje polsko-krzyżackie, które miały istotny wpływ na dalsze losy obu państw.

Konflikt między Królestwem Polskim a Zakonem Krzyżackim trwał od początku XIV wieku. Spór dotyczył głównie kontroli nad strategicznymi terytoriami Pomorza Gdańskiego oraz ziemi chełmińskiej.

Zakon Krzyżacki zajął Pomorze Gdańskie w 1308 roku podczas konfliktu o sukcesję w Polsce. Krzyżacy:

• Dokonali brutalnej rzezi w Gdańsku, eliminując miejscową załogę

• Odmówili zwrotu Pomorza mimo żądań władców Polski

• Rozszerzyli swoje wpływy na Kujawy w 1332 roku

• Prowadzili agresywną politykę kolonizacyjną na zajętych terenach

• Rozpad jedności Cesarstwa Rzymskiego na liczne księstwa

• Wzrost znaczenia państw narodowych: Francji Anglii

• Początek wojny stuletniej w 1337 roku

• Sojusz Zakonu Krzyżackiego z Janem Luksemburskim

• Wzmocnienie pozycji Królestwa Czech pod rządami Luksemburgów

Terytorium	Rok zajęcia przez Krzyżaków	Straty dla Polski
Pomorze Gdańskie	1308	Utrata dostępu do morza
Ziemia Chełmińska	1228	Osłabienie kontroli nad Wisłą
Kujawy	1332	Utrata strategicznych grodów

Rokowania pokojowe w Kaliszu rozpoczęły się w pierwszej połowie 1343 roku z inicjatywy papieża Klemensa VI. Proces negocjacji trwał kilka miesięcy i odbywał się przy aktywnym udziale mediatorów papieskich.

Królestwo Polskie reprezentowała delegacja pod przewodnictwem króla Kazimierza Wielkiego wraz z arcybiskupem gnieźnieńskim Jarosławem Bogoria. Ze strony krzyżackiej w rokowaniach uczestniczyli:

• Wielki mistrz Ludolf König
• Komtur Heinrich Dusemer
• Przedstawiciele kapituły warmińskiej
• Delegaci z głównych miast państwa zakonnego

Strony przedstawiły następujące żądania podczas negocjacji:

• Zwrot Pomorza Gdańskiego

• Odzyskanie ziemi chełmińskiej

• Rekompensata za zniszczenia wojenne

• Przywrócenie kontroli nad Kujawami

• Zachowanie władzy nad Pomorzem Gdańskim

• Utrzymanie zwierzchnictwa nad ziemią chełmińską

• Uznanie praw do terenów zajętych w latach 1308-1332

• Gwarancje swobodnego handlu dla miast zakonnych

Terytorium	Status przed rokowaniami	Status po rokowaniach
Pomorze Gdańskie	Okupowane przez Krzyżaków	Pozostało przy Zakonie
Kujawy	Okupowane przez Krzyżaków	Zwrócone Polsce
Ziemia dobrzyńska	Okupowana przez Krzyżaków	Zwrócona Polsce
Ziemia chełmińska	Kontrolowana przez Zakon	Pozostała przy Zakonie

Pokój kaliski z 1343 roku wprowadził szereg kluczowych zmian terytorialnych między Królestwem Polskim a państwem krzyżackim. Traktat szczegółowo określił nowy podział ziem oraz wzajemne zobowiązania obu stron.

Na mocy traktatu kaliskiego Zakon Krzyżacki przekazał Polsce Kujawy oraz ziemię dobrzyńską. Obszary te obejmowały:

• Brześć Kujawski z przyległymi terenami

• Inowrocław wraz z okolicznymi osadami

• Dobrzyń nad Wisłą z całą ziemią dobrzyńską

• Wyszogród z przyległymi terytoriami

• Kazimierz Wielki zrzekł się praw do Pomorza Gdańskiego

• Zakon Krzyżacki otrzymał oficjalne potwierdzenie władzy nad:

• Ziemią chełmińską

• Michałowską

• Pomorzem Gdańskim

• Polska zachowała tytuł "Księcia Pomorza" w oficjalnej tytulaturze królewskiej

• Krzyżacy zobowiązali się do wypłaty 10 000 florenów rekompensaty

Terytorium	Przynależność po 1343
Kujawy	Polska
Ziemia dobrzyńska	Polska
Pomorze Gdańskie	Zakon Krzyżacki
Ziemia chełmińska	Zakon Krzyżacki

Pokój kaliski z 1343 roku stanowił przełomowy moment w stosunkach polsko-krzyżackich oraz wpłynął na układ sił w Europie Środkowej. Traktat ten uporządkował kwestie terytorialne między Królestwem Polskim a państwem zakonnym.

Traktat kaliski przyniósł istotne zmiany w układzie politycznym regionu:

• Wzmocnienie pozycji międzynarodowej Polski poprzez oficjalne uregulowanie sporu z potężnym sąsiadem

• Stabilizacja północnej granicy państwa polskiego na kolejne 66 lat

• Uznanie zwierzchnictwa Polski nad Mazowszem przez Zakon Krzyżacki

• Uzyskanie przez Polskę swobody w prowadzeniu polityki wschodniej

• Legitymizacja władzy krzyżackiej nad Pomorzem Gdańskim w oczach społeczności międzynarodowej

• Normalizacja stosunków handlowych między Polską a terenami kontrolowanymi przez Zakon

• Utworzenie systemu rozstrzygania sporów granicznych poprzez powołanie komisji polsko-krzyżackich

• Zobowiązanie obu stron do niepopierania wzajemnych wrogów

• Ustanowienie procedur współpracy w zakresie ścigania przestępców

• Zagwarantowanie swobody żeglugi na Wiśle dla kupców z obu państw

Aspekt	Przed pokojem kaliskim	Po pokoju kaliskim
Handel	Ograniczony	Swobodny przepływ towarów
Granice	Niestabilne	Jasno określone
Spory	Rozwiązywane militarnie	Komisje rozjemcze
Status Pomorza	Sporny	Uznany za krzyżacki

• Pokój w Kaliszu został zawarty 8 lipca 1343 roku między Królestwem Polskim a państwem krzyżackim, kończąc wieloletni konflikt o kontrolę nad strategicznymi terytoriami
• Na mocy traktatu Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską, ale oficjalnie zrzekła się praw do Pomorza Gdańskiego i ziemi chełmińskiej, które pozostały pod władzą Zakonu
• Porozumienie zostało zawarte z inicjatywy papieża Klemensa VI, a głównymi negocjatorami byli król Kazimierz Wielki oraz wielki mistrz krzyżacki Ludolf König
• Traktat kaliski uregulował stosunki handlowe między państwami, wprowadził system rozstrzygania sporów granicznych i zapewnił stabilizację północnej granicy Polski na kolejne 66 lat
• Pokój w Kaliszu miał przełomowe znaczenie dla układu sił w Europie Środkowej, wzmacniając pozycję międzynarodową Polski i legitymizując władztwo krzyżackie nad Pomorzem

Pokój w Kaliszu z 1343 roku okazał się kluczowym momentem w historii średniowiecznej Polski. Dzięki temu porozumieniu Królestwo Polskie odzyskało ważne terytoria w postaci Kujaw i ziemi dobrzyńskiej choć musiało zrezygnować z roszczeń do Pomorza Gdańskiego.

Traktat ten nie tylko ustabilizował sytuację polityczną na północnych granicach Polski ale także umożliwił Kazimierzowi Wielkiemu skupienie się na rozwoju kraju i ekspansji w innych kierunkach. Wprowadzone regulacje dotyczące handlu i rozstrzygania sporów granicznych przyczyniły się do względnego spokoju w relacjach polsko-krzyżackich przez następne dekady.

Znaczenie pokoju kaliskiego wykraczało daleko poza jego bezpośrednie postanowienia terytorialne stanowiąc fundament pod przyszłe relacje międzynarodowe w regionie.