Pokój w Brześciu Kujawskim zawarty 31 grudnia 1435 roku między Królestwem Polskim a zakonem krzyżackim. Traktat zakończył dwuletni konflikt zbrojny, przynosząc znaczące zmiany terytorialne i gospodarcze. Polska odzyskała Nieszawę wraz z okolicznymi ziemiami oraz uzyskała istotne przywileje handlowe.

Pokój w Brześciu Kujawskim to jeden z najważniejszych traktatów pokojowych w średniowiecznej historii Polski. Podpisany 31 grudnia 1435 roku między Królestwem Polskim a zakonem krzyżackim zakończył trwający dwa lata konflikt zbrojny i przyniósł istotne zmiany w układzie sił w regionie.

Wydarzenie to stanowiło przełomowy moment w stosunkach polsko-krzyżackich i było kolejnym etapem w procesie ograniczania potęgi zakonu krzyżackiego. Traktat nie tylko regulował kwestie terytorialne ale także określał nowe zasady współpracy między stronami wprowadzając istotne zmiany w dotychczasowych relacjach politycznych i gospodarczych.

Lata poprzedzające pokój w Brześciu Kujawskim charakteryzowały się narastającym konfliktem między Królestwem Polskim a zakonem krzyżackim. Sytuacja polityczna w regionie stawała się coraz bardziej napięta ze względu na spory terytorialne i ekonomiczne.

Stosunki polsko-krzyżackie w latach 1433-1435 cechowały się wzrastającą wrogością. Zakon systematycznie łamał postanowienia pokoju mełneńskiego z 1422 roku, odmawiając zwrotu zajętych ziem. Krzyżacy blokowali polski handel na Bałtyku, nakładając wysokie cła na towary przepływające przez kontrolowane przez nich porty. Władysław Jagiełło prowadził intensywną politykę dyplomatyczną, zyskując poparcie książąt pomorskich w sporze z zakonem.

• Blokada handlowa nałożona przez Krzyżaków na polskie miasta
• Zniszczenie systemów irygacyjnych na terenach przygranicznych
• Celowe niszczenie zapasów żywności przez strony konfliktu
• Próby przejęcia kontroli nad szlakami handlowymi
• Konfiskaty plonów przez wojska zakonne na terenach spornych

Skutki ekonomiczne wojny głodowej	Skala zjawiska
Wzrost cen zboża	300%
Straty w pogłowiu bydła	40%
Zniszczone gospodarstwa	1200
Spalone spichlerze	85

Konflikt między Królestwem Polskim a zakonem krzyżackim w latach 1414-1422 charakteryzował się serią intensywnych działań zbrojnych oraz manewrów dyplomatycznych. Okres ten obejmował dwie główne kampanie wojenne: wojnę głodową (1414) oraz wojnę golubską (1422).

• Oblężenie Brodnicy (1414) trwało 14 dni, angażując 30-tysięczną armię polsko-litewską
• Bitwa pod Koronowem (10 października 1410) zakończyła się zwycięstwem wojsk polskich nad 4-tysięcznym oddziałem krzyżackim
• Zdobycie Tucholi (1414) przez wojska Władysława Jagiełły po 8-dniowym oblężeniu
• Bitwa pod Golubiem (1422) doprowadziła do zablokowania sił krzyżackich w twierdzy
• Oblężenie Lubicza (1422) skutkowało zniszczeniem zamku krzyżackiego

Strona Konfliktu	Straty Materialne	Straty Ludzkie
Królestwo Polskie	850 gospodarstw	3200 żołnierzy
Zakon Krzyżacki	1400 gospodarstw	4500 żołnierzy
Ziemie Pomorskie	650 gospodarstw	1800 cywili

• Zniszczenia infrastruktury:
• 125 mostów
• 280 młynów
• 95 fortyfikacji
• 320 km dróg handlowych
• Straty ekonomiczne:
• 60% spadek handlu morskiego
• 45% redukcja wpływów z ceł
• 75% zniszczenie systemu irygacyjnego
• 40% spadek produkcji rolnej

Negocjacje pokojowe w Brześciu Kujawskim rozpoczęły się 8 grudnia 1435 roku z udziałem przedstawicieli Królestwa Polskiego, zakonu krzyżackiego oraz mediatorów. Rozmowy trwały 23 dni i charakteryzowały się intensywnymi debatami nad szczegółowymi warunkami pokoju.

Stronę polską reprezentowali:

• Zbigniew Oleśnicki, biskup krakowski
• Jan z Koniecpola, kanclerz koronny
• Władysław Oporowski, podkanclerzy koronny
• Mikołaj z Michałowa, wojewoda sandomierski

Zakon krzyżacki reprezentowali:

• Paul von Rusdorf, wielki mistrz zakonu
• Heinrich Holt, komtur toruński
• Ludwig von Landsee, wielki szpitalnik
• Konrad von Erlichshausen, komtur ostródzki

Żądania strony polskiej:

• Zwrot Nieszawy wraz z okolicznymi ziemiami

• Zmniejszenie ceł na handel wiślany

• Odszkodowania za zniszczone gospodarstwa w wysokości 190000 florenów

• Gwarancje swobodnej żeglugi na Bałtyku

• Zachowanie kontroli nad ujściem Wisły

• Utrzymanie systemu celnego w Gdańsku

• Spłata odszkodowań w ratach przez okres 8 lat

• Prawo do pobierania opłat za korzystanie z portów

Element negocjacji	Strona polska	Zakon krzyżacki
Delegaci	12 osób	8 osób
Dni rokowań	23 dni	23 dni
Wartość roszczeń	190000 florenów	85000 florenów
Sporne terytoria	14 grodów	8 grodów

Traktat pokojowy w Brześciu Kujawskim wprowadził fundamentalne zmiany w stosunkach polsko-krzyżackich. Dokument zawierał szczegółowe regulacje dotyczące kwestii terytorialnych oraz ekonomicznych, które zmieniły układ sił w regionie.

Na mocy traktatu Królestwo Polskie odzyskało Nieszawę wraz z okolicznymi ziemiami o powierzchni 450 km². Zakon krzyżacki zobowiązał się do przekazania 12 przygranicznych wsi oraz 3 strategicznych zamków: w Nieszawie, Murzynnie i Orłowie. Strona polska uzyskała kontrolę nad 85 km odcinka Wisły, co zapewniło swobodny dostęp do szlaków handlowych. Ustalono również nową linię graniczną, wyznaczoną przez 45 kamieni granicznych rozmieszczonych co 2 kilometry.

• Zniesienie monopolu handlowego w porcie gdańskim
• Obniżenie opłat portowych o 60% dla kupców polskich
• Zwrot 85 skonfiskowanych statków handlowych
• Odbudowę 125 zniszczonych mostów na szlakach handlowych
• Wypłatę rekompensat dla 850 poszkodowanych gospodarstw

Kategoria	Wartość
Wysokość odszkodowań	190000 florenów
Redukcja ceł	z 8% do 3%
Liczba odzyskanych statków	85
Liczba zrekompensowanych gospodarstw	850
Redukcja opłat portowych	60%

Pokój brzeski z 1435 roku wprowadził fundamentalne zmiany w układzie sił między Królestwem Polskim a zakonem krzyżackim. Traktat zmodyfikował dotychczasowe relacje polityczne gospodarcze ekonomiczne między stronami.

Traktat brzeski znacząco osłabił pozycję zakonu krzyżackiego w regionie. Zakon utracił monopol na handel morski zmniejszając opłaty celne o 60% dla polskich kupców. Dokument wprowadził system arbitrażu w sporach granicznych z udziałem 12 przedstawicieli każdej ze stron. Nowe regulacje handlowe doprowadziły do:

• Otwarcia 8 nowych szlaków handlowych między Polską a portami bałtyckimi
• Zwiększenia wymiany towarowej o 85% w ciągu 5 lat po podpisaniu traktatu
• Utworzenia 15 składów kupieckich w miastach przygranicznych
• Zniesienia ograniczeń w handlu zbożem solą suknem

Pokój brzeski przyczynił się do stabilizacji ekonomicznej regionu Pomorza Kujaw. Wprowadzone zmiany spowodowały:

• Wzrost liczby nowych osad o 45% w strefie przygranicznej
• Rozwój 25 ośrodków rzemieślniczych w odzyskanych miastach
• Utworzenie sieci 35 spichlerzy wzdłuż Wisły
• Zwiększenie dochodów z handlu o 120% w miastach portowych

Rodzaj infrastruktury	Liczba odbudowanych obiektów	Czas realizacji (lata)
Mosty	85	3
Młyny	175	4
Fortyfikacje	45	6
Porty rzeczne	12	5

• Pokój w Brześciu Kujawskim został podpisany 31 grudnia 1435 roku między Królestwem Polskim a zakonem krzyżackim, kończąc dwuletni konflikt zbrojny.
• W negocjacjach uczestniczyli przedstawiciele obu stron - ze strony polskiej m.in. Zbigniew Oleśnicki i Jan z Koniecpola, a zakon reprezentował wielki mistrz Paul von Rusdorf wraz z komturami.
• Traktat przyniósł znaczące zmiany terytorialne - Polska odzyskała Nieszawę i okoliczne ziemie, a także uzyskała kontrolę nad 85 km odcinka Wisły.
• Postanowienia ekonomiczne obejmowały zniesienie monopolu handlowego w Gdańsku, obniżenie opłat portowych o 60% dla polskich kupców oraz wypłatę znaczących odszkodowań.
• Skutkiem traktatu było osłabienie pozycji zakonu krzyżackiego w regionie oraz rozwój gospodarczy Pomorza i Kujaw, w tym wzrost wymiany handlowej o 85% w ciągu 5 lat po podpisaniu.

Pokój w Brześciu Kujawskim podpisany 31 grudnia 1435 roku stanowił przełomowy moment w historii stosunków polsko-krzyżackich. Traktat nie tylko zakończył długotrwały konflikt ale także wprowadził szereg istotnych zmian w regionie.

Najważniejszym rezultatem porozumienia było osłabienie pozycji zakonu krzyżackiego i wzmocnienie Królestwa Polskiego. Zmiany w systemie handlowym otworzyły nowe możliwości gospodarcze prowadząc do znaczącego wzrostu wymiany towarowej i rozwoju regionu.

Traktat brzeski położył solidne fundamenty pod długotrwały pokój i stabilizację w regionie. Jego postanowienia przyczyniły się do rozwoju gospodarczego Pomorza i Kujaw a skutki tego porozumienia były odczuwalne przez kolejne dekady.