15 maja 1440 roku w Székesfehérvár Władysław III Warneńczyk został koronowany na króla W ęgier. Wydarzenie to zapoczątkowało unię personalną między Polską a Węgrami, tworząc potężny sojusz przeciwko Imperium Osmańskiemu. Tego samego dnia doszło również do kontrowersyjnej koronacji trzymiesięcznego Władysława Pogrobowca.
Koronacja Władysława III Warneńczyka na króla Węgier była jednym z najważniejszych wydarzeń politycznych XV wieku w Europie Środkowej. Ten młody władca, już będący królem Polski, został wybrany przez węgierską szlachtę w nadziei na skuteczną obronę przed rosnącym zagrożeniem ze strony Imperium Osmańskiego.
Ceremonia koronacji odbyła się 15 maja 1440 roku w Székesfehérvár, gdzie zgodnie z tradycją koronowano władców węgierskich. To historyczne wydarzenie nie tylko wzmocniło pozycję młodego Jagiellona ale również zapoczątkowało okres polsko-węgierskiej unii personalnej. Decyzja ta miała dalekosiężne skutki dla obu królestw i znacząco wpłynęła na późniejsze losy regionu.
Sytuacja na Węgrzech Po Śmierci Albrechta II Habsburga
#Śmierć króla Albrechta II Habsburga 27 października 1439 roku wywołała kryzys polityczny na Węgrzech. Kraj stanął przed podwójnym zagrożeniem: wewnętrznym konfliktem o sukcesję oraz zewnętrznym niebezpieczeństwem ze strony Imperium Osmańskiego.
Spór o Węgierską Koronę
#Węgierska szlachta podzieliła się na dwa obozy po śmierci Albrechta II. Magnaci skupieni wokół Jana Hunyadiego opowiadali się za wyborem silnego władcy zdolnego do obrony kraju przed Turkami. Druga frakcja popierała prawa dynastyczne rodziny Habsburgów reprezentowane przez królową wdowę Elżbietę. 18 grudnia 1439 roku większość możnowładców węgierskich podjęła decyzję o wysłaniu poselstwa do Polski z propozycją objęcia tronu przez Władysława III.
Rola Elżbiety Luksemburskiej
#Elżbieta Luksemburska aktywnie przeciwstawiała się planom powołania Władysława III na tron węgierski. 22 lutego 1440 roku urodziła syna Władysława Pogrobowca którego uznała za prawowitego następcę tronu. Królowa wdowa zorganizowała potajemną koronację swojego trzymiesięcznego syna 15 maja 1440 roku w Székesfehérvár wykorzystując oryginalną Koronę Świętego Stefana wykradzioną z królewskiego skarbca. Te działania doprowadziły do pogłębienia kryzysu politycznego na Węgrzech.
| Data | Wydarzenie |
|---|---|
| 27.10.1439 | Śmierć Albrechta II Habsburga |
| 18.12.1439 | Decyzja o wysłaniu poselstwa do Polski |
| 22.02.1440 | Narodziny Władysława Pogrobowca |
| 15.05.1440 | Koronacja Władysława Pogrobowca |
Droga Władysława III Do Korony Węgierskiej
#Proces objęcia tronu węgierskiego przez Władysława III obejmował złożone negocjacje dyplomatyczne w pierwszych miesiącach 1440 roku. Sytuacja wymagała zręcznych działań politycznych wobec podzielonej szlachty węgierskiej i roszczeń wdowy po zmarłym królu.
Poparcie Magnatów Węgierskich
#Delegacja węgierska przybyła do Krakowa 24 grudnia 1439 roku z oficjalną propozycją objęcia tronu przez polskiego monarchę. Na czele poselstwa stał biskup Eger Jan Rozgonyi oraz palatyn Wawrzyniec Hedervary, reprezentujący znaczącą większość węgierskich magnatów. Węgierscy możnowładcy przedstawili następujące argumenty za wyborem Władysława III:
- Zdolność mobilizacji polskich sił zbrojnych przeciw Turkom
- Doświadczenie Polski w zarządzaniu wieloetnicznym państwem
- Silne wsparcie ze strony najpotężniejszych rodów węgierskich
- Możliwość stworzenia potężnego bloku środkowoeuropejskiego
Negocjacje z Królową Elżbietą
#Rozmowy z królową Elżbietą przebiegały w napiętej atmosferze ze względu na jej stanowczą postawę. Kluczowe elementy negocjacji obejmowały:
| Data | Wydarzenie |
|---|---|
| Styczeń 1440 | Pierwsze spotkanie przedstawicieli Władysława III z Elżbietą |
| Luty 1440 | Próba mediacji przez biskupów węgierskich |
| Marzec 1440 | Potajemna koronacja Władysława Pogrobowca |
| Kwiecień 1440 | Ostateczne zerwanie rozmów |
- Zachowanie kontroli nad skarbem królewskim
- Gwarancje dziedziczenia tronu dla jej syna
- Utrzymanie władzy w zachodnich komitetach Węgier
- Rekompensata finansowa za zrzeczenie się praw do korony
Koronacja w Székesfehérvár
#Koronacja Władysława III Warneńczyka na króla Węgier odbyła się 15 maja 1440 roku w bazylice w Székesfehérvár. Ceremonia przebiegła zgodnie z wielowiekową tradycją koronacji węgierskich monarchów w tym historycznym miejscu.
Przebieg Uroczystości Koronacyjnej
#Uroczystość koronacyjna rozpoczęła się od procesji do bazyliki, gdzie arcybiskup Ostrzyhomia Dionizjusz Szécsi nałożył na głowę Władysława III Koronę Świętego Stefana. Ceremonia wymagała modyfikacji protokołu z powodu nieobecności oryginalnej korony św. Stefana, którą królowa Elżbieta wywiozła do Austrii. Wykorzystano koronę z relikwiarza św. Stefana, przechowywanego w bazylice królewskiej. Podczas ceremonii towarzyszyli królowi najważniejsi dostojnicy węgierscy:
-
Jan Hunyady, wojewoda siedmiogrodzki
-
Mikołaj z Ujlaku, ban Slawonii
-
Wawrzyniec Hedervary, palatyn węgierski
-
Jan Rozgonyi, biskup Egeru
-
Uzyskanie poparcia większości możnowładców węgierskich
-
Utworzenie unii personalnej między Królestwem Polskim a Węgierskim
-
Wzmocnienie pozycji strategicznej w walce z Imperium Osmańskim
| Aspekt Koronacji | Dane |
|---|---|
| Data | 15 maja 1440 |
| Miejsce | Bazylika w Székesfehérvár |
| Wiek króla | 16 lat |
| Liczba obecnych dostojników | ponad 60 |
| Czas trwania ceremonii | 4 godziny |
Podwójna Władza Na Węgrzech
#Sytuacja na Węgrzech po koronacji Władysława III doprowadziła do faktycznego podziału władzy w kraju. Konflikty między zwolennikami młodego Jagiellona a stronnikami Władysława Pogrobowca spowodowały destabilizację państwa.
Konflikt z Władysławem Pogrobowcem
#Równoległa władza królewska na Węgrzech rozpoczęła się 15 maja 1440 roku, gdy trzymiesięczny Władysław Pogrobowiec został koronowany w Székesfehérvár. Elżbieta Luksemburska wykorzystała oryginalną Koronę Świętego Stefana, wykradzioną z królewskiego skarbca przez dwórkę Helenę Kottaner. Pogrobowiec zyskał poparcie możnych rodów z zachodniej części kraju, w tym wpływowych Cillych i Garayów. Spór o legalność koronacji pogłębił się, gdy węgierski sejm 29 czerwca 1440 roku unieważnił koronację małoletniego króla.
- Bitwie pod Bábolną - wrzesień 1440
- Potyczce pod Szombathely - listopad 1440
- Starciu o Győr - styczeń 1441
| Strona konfliktu | Kontrolowane terytoria | Główni sojusznicy |
|---|---|---|
| Władysław III | Centralne i południowe Węgry | Jan Hunyady, Mikołaj z Ujlaku |
| Władysław Pogrobowiec | Zachodnie i północne Węgry | Jan Jiskra, ród Cilly |
Konsekwencje Objęcia Tronu Węgierskiego
#Koronacja Władysława III Warneńczyka na króla Węgier w 1440 roku przyniosła znaczące zmiany w układzie sił w Europie Środkowej. Objęcie tronu węgierskiego przez polskiego monarchę doprowadziło do utworzenia unii personalnej między dwoma królestwami oraz zmieniło dynamikę relacji z Imperium Osmańskim.
Unia Polsko-Węgierska
#Unia personalna między Polską a Węgrami utworzona w 1440 roku połączyła potencjał militarny obu królestw pod jednym berłem. Zjednoczenie objęło obszar 800 000 km² z populacją 6 milionów mieszkańców. Powstało silne państwo o znaczących zasobach ekonomicznych:
| Aspekt | Polska | Węgry | Łącznie |
|---|---|---|---|
| Dochód roczny (w grzywnach srebra) | 110 000 | 140 000 | 250 000 |
| Liczba rycerstwa | 40 000 | 35 000 | 75 000 |
| Miasta królewskie | 150 | 80 | 230 |
- Zwycięstwo pod Niszem w 1443 roku
- Podpisanie pokoju w Segedynie w lipcu 1444 roku
- Organizację wielkiej wyprawy krzyżowej z udziałem 20 000 żołnierzy
- Utworzenie systemu twierdz granicznych na południu Węgier
- Sojusz militarny z Wenecją i państwami włoskimi
Podsumowanie
#- Władysław III Warneńczyk został koronowany na króla Węgier 15 maja 1440 roku w bazylice w Székesfehérvár, co zapoczątkowało polsko-węgierską unię personalną.
- Koronacja była następstwem śmierci króla Albrechta II Habsburga i poparcia znaczącej części węgierskich magnatów, którzy widzieli w młodym Jagielłonie skutecznego obrońcę przed zagrożeniem tureckim.
- Sytuację komplikował spór o tron z Elżbietą Luksemburską, która doprowadziła do koronacji swojego trzymiesięcznego syna Władysława Pogrobowca tego samego dnia.
- Unia polsko-węgierska utworzona w 1440 roku połączyła potencjał obu królestw, tworząc państwo o obszarze 800 000 km² i 6 milionach mieszkańców.
- Podwójna koronacja doprowadziła do faktycznego podziału władzy na Węgrzech między zwolennikami Władysława III (centrum i południe kraju) a stronnikami Pogrobowca (zachód i północ).
Podsumowanie
#Koronacja Władysława III Warneńczyka na króla Węgier 15 maja 1440 roku stanowiła przełomowy moment w historii Europy Środkowej. Wydarzenie to doprowadziło do powstania potężnej unii personalnej między Polską a Węgrami która skutecznie przeciwstawiała się ekspansji osmańskiej.
Mimo początkowych trudności związanych z opozycją królowej Elżbiety i jej stronników młody Jagiellon zdołał umocnić swoją pozycję na węgierskim tronie. Jego panowanie jako władcy dwóch królestw otworzyło nowy rozdział w dziejach regionu tworząc państwo o ogromnym potencjale militarnym i gospodarczym.
Decyzja węgierskich możnowładców o wyborze Władysława III okazała się kluczowa dla przyszłości obu królestw i wpłynęła na układ sił w Europie Środkowej na kolejne dekady.