Bitwa pod Chojnicami (18 września 1454) - kluczowe starcie wojny trzynastoletniej między wojskami Królestwa Polskiego pod dowództwem Kazimierza Jagiellończyka a siłami zakonu krzyżackiego. Zakończyła się druzgocącą klęską wojsk polskich i wymusiła reformę systemu militarnego.

Bitwa pod Chojnicami to jedno z najważniejszych starć militarnych w historii średniowiecznej Polski. Wydarzenie to miało miejsce 18 września 1454 roku i stanowiło kluczowy moment wojny trzynastoletniej między Królestwem Polskim a zakonem krzyżackim.

To dramatyczne starcie rozegrało się na polach pod Chojnicami, gdzie armia polska dowodzona przez króla Kazimierza Jagiellończyka stanęła naprzeciw wojsk krzyżackich. Wydarzenie to nie tylko wpłynęło na przebieg całej wojny, ale również znacząco zmieniło układ sił w regionie i pokazało słabości ówczesnego polskiego pospolitego ruszenia.

Konflikt polsko-krzyżacki w XV wieku wynikał z narastających napięć terytorialnych i ekonomicznych między Królestwem Polskim a państwem zakonnym. Wielowiekowa rywalizacja osiągnęła punkt kulminacyjny w połowie XV wieku.

Zakon krzyżacki kontrolował strategiczne porty Bałtyku i kluczowe szlaki handlowe w latach 1410-1454. System podatkowy i monopolistyczna polityka zakonu doprowadziły do niezadowolenia miast pruskich, szczególnie Gdańska i Torunia. Pruski Związek, utworzony w 1440 roku, zrzeszał 53 miasta i rycerstwo przeciwne władzy krzyżackiej.

Aspekt	Dane
Liczba miast w Związku Pruskim	53
Rok utworzenia Związku	1440
Główne miasta opozycyjne	Gdańsk, Toruń

• Nałożenie wysokich podatków przez zakon na miasta pruskie
• Ograniczenie autonomii miast hanzeatyckich przez władze zakonne
• Wypowiedzenie posłuszeństwa wielkiemu mistrzowi przez Związek Pruski w 1454 roku
• Zwrócenie się Związku Pruskiego o patronat do króla Kazimierza Jagiellończyka

Wydarzenie	Data
Powołanie Związku Pruskiego	1440
Wypowiedzenie posłuszeństwa	4 lutego 1454
Inkorporacja Prus do Polski	6 marca 1454

Bitwa pod Chojnicami rozpoczęła się w godzinach popołudniowych 18 września 1454 roku na polach między miastem a wsią Krojanty. Królewskie wojska polskie stanęły naprzeciw sił krzyżackich dowodzonych przez Bernarda Szumborskiego.

Armia polska liczyła około 16 000 żołnierzy, w tym:

• 2 000 zaciężnej jazdy
• 12 000 pospolitego ruszenia
• 2 000 piechoty miejskiej z Gdańska i Torunia

Siły krzyżackie składały się z:

• 9 000 żołnierzy zaciężnych

• 3 000 doskonale wyszkolonej jazdy czeskiej

• 2 000 piechoty wyposażonej w broń palną

• Ustawienie wojsk polskich w trzech liniach bojowych

• Koncentracja ciężkiej jazdy krzyżackiej na prawym skrzydle

• Atak jazdy czeskiej na lewe skrzydło polskie

• Manewr oskrzydlający wykonany przez siły krzyżackie

• Przełamanie szyku polskiego pospolitego ruszenia

• Odwrót króla Kazimierza Jagiellończyka z pola bitwy

Straty w bitwie	Wojska polskie	Wojska krzyżackie
Zabici	3 000	100
Jeńcy	300	20
Utracony sprzęt	40 dział	-

W bitwie pod Chojnicami uczestniczyło wielu znaczących dowódców z obu stron konfliktu. Głównymi postaciami, które odegrały kluczową rolę w przebiegu starcia byli przywódcy obu armii.

Kazimierz Jagiellończyk dowodził osobiście wojskami polskimi podczas bitwy pod Chojnicami. W wieku 27 lat stanął na czele 16-tysięcznej armii, wykazując się odwagą poprzez bezpośrednie uczestnictwo w walkach. Po przełamaniu polskich szyków przez siły krzyżackie król zmuszony był do ucieczki z pola bitwy wraz z najbliższym otoczeniem do Bydgoszczy, pozostawiając znaczną część wojska. Ta porażka stała się dla niego cenną lekcją w kwestii organizacji wojska i doprowadziła do późniejszych reform militarnych.

Ludwig von Erlichshausen kierował działaniami zakonu krzyżackiego z pozycji strategicznej, choć nie uczestniczył bezpośrednio w bitwie. Jego głównym atutem było zatrudnienie doświadczonych dowódców zaciężnych, w tym czeskiego kondotiera Bernarda Szumborskiego. Pod jego zwierzchnictwem siły krzyżackie zastosowały skuteczną taktykę oskrzydlającą, wykorzystując przewagę w wyszkoleniu wojsk zaciężnych nad polskim pospolitym ruszeniem. Dzięki jego decyzjom strategicznym armia krzyżacka odniosła znaczące zwycięstwo przy minimalnych stratach własnych.

Bitwa pod Chojnicami przyniosła znaczące konsekwencje zarówno w wymiarze militarnym jak i politycznym. Klęska wojsk polskich doprowadziła do czasowego zachwiania równowagi sił w regionie.

Straty poniesione podczas bitwy były nierównomierne dla obu stron konfliktu. Armia polska straciła 3 000 żołnierzy poległych na polu bitwy oraz 300 wziętych do niewoli. Do rąk krzyżackich trafiło również 40 dział armatnich. Siły zakonne poniosły minimalne straty: 100 zabitych i 20 jeńców.

Strona konfliktu	Zabici	Wzięci do niewoli	Utracony sprzęt
Wojska polskie	3 000	300	40 dział
Zakon krzyżacki	100	20	-

Porażka pod Chojnicami wymusiła reorganizację polskiej strategii wojennej. Król Kazimierz Jagiellończyk zreformował system wojskowy, zastępując pospolite ruszenie wojskami zaciężnymi. Krzyżacy odzyskali kontrolę nad znaczną częścią Pomorza Gdańskiego oraz umocnili swoją pozycję w Prusach. Zdobyte działa wzmocniły potencjał militarny zakonu. Zwycięstwo pozwoliło krzyżakom na prowadzenie działań zaczepnych przez kolejne dwa lata wojny trzynastoletniej.

Bitwa pod Chojnicami z 18 września 1454 roku stanowiła przełomowy moment wojny trzynastoletniej, wpływając znacząco na dalszy przebieg konfliktu polsko-krzyżackiego. Klęska wojsk polskich doprowadziła do fundamentalnych zmian w strukturze militarnej Królestwa Polskiego.

Porażka pod Chojnicami wymusiła gruntowną reorganizację polskich sił zbrojnych. Król Kazimierz Jagiellończyk zlikwidował dominującą rolę pospolitego ruszenia, zastępując je profesjonalnymi oddziałami zaciężnymi. Wprowadzono nowy system finansowania wojska poprzez podatki nadzwyczajne. Skarb królewski poniósł znaczące straty finansowe związane z utratą 40 dział oraz koniecznością wykupu jeńców z niewoli krzyżackiej.

Zwycięstwo krzyżackie doprowadziło do czasowego przejęcia kontroli nad znaczną częścią Pomorza Gdańskiego przez zakon. Krzyżacy odzyskali strategiczną inicjatywę w Prusach, umacniając swoją pozycję w regionie na kolejne 2 lata. Miasta pruskie, mimo porażki wojsk polskich, pozostały lojalne wobec Królestwa Polskiego, kontynuując opór przeciwko zakonowi. Gdańsk i Toruń utrzymały status kluczowych punktów oporu, blokując krzyżackie próby całkowitego podporządkowania regionu.

Strona	Zabici	Jeńcy	Utracony sprzęt
Wojska polskie	3000	300	40 dział
Zakon krzyżacki	100	20	-

• Bitwa pod Chojnicami odbyła się 18 września 1454 roku między wojskami polskimi pod dowództwem Kazimierza Jagiellończyka a siłami zakonu krzyżackiego.
• Polskie wojska poniosły druzgocącą klęskę, tracąc 3000 zabitych, 300 jeńców i 40 dział, podczas gdy straty krzyżackie były minimalne (100 zabitych).
• Armia polska liczyła około 16 000 żołnierzy (głównie pospolite ruszenie), natomiast siły krzyżackie składały się z 14 000 dobrze wyszkolonych żołnierzy zaciężnych.
• Bitwa stanowiła przełomowy moment wojny trzynastoletniej i doprowadziła do gruntownej reorganizacji polskich sił zbrojnych - zastąpienia pospolitego ruszenia wojskami zaciężnymi.
• Krzyżacy dzięki zwycięstwu odzyskali kontrolę nad znaczną częścią Pomorza Gdańskiego i umocnili swoją pozycję w regionie na kolejne 2 lata.

Bitwa pod Chojnicami z 18 września 1454 roku to jedno z najważniejszych starć wojny trzynastoletniej. Mimo przewagi liczebnej wojsk polskich starcie zakończyło się zwycięstwem Krzyżaków dzięki ich lepszej organizacji i taktyce.

Porażka ta stała się punktem zwrotnym w historii polskiej wojskowości. Wymusiła gruntowną reorganizację armii i odejście od przestarzałego systemu pospolitego ruszenia na rzecz profesjonalnych wojsk zaciężnych.

Choć bitwa wzmocniła pozycję zakonu krzyżackiego w regionie miasta pruskie pozostały wierne Królestwu Polskiemu. To właśnie ich lojalność oraz późniejsze reformy wojskowe przyczyniły się do ostatecznego zwycięstwa Polski w wojnie trzynastoletniej.