17 sierpnia 1544 roku książę Albrecht Hohenzollern założył pierwszy protestancki uniwersytet w Prusach Książęcych - Uniwersytet w Królewcu (Albertyna). Uczelnia rozpoczęła działalność z czterema wydziałami i przez kolejne stulecia stała się jednym z najważniejszych ośrodków naukowych w Europie.

Uniwersytet w Królewcu, znany również jako Albertyna, stanowi jeden z najstarszych ośrodków akademickich na terenach dawnych Prus. To miejsce, które przez stulecia kształtowało umysły wybitnych uczonych i myślicieli, w tym słynnego filozofa Immanuela Kanta.

Historia tej szacownej instytucji sięga XVI wieku, kiedy to książę Albrecht Hohenzollern podjął przełomową decyzję o utworzeniu uniwersytetu w ówczesnym Królewcu (obecnie Kaliningrad). To właśnie jego wizja i determinacja doprowadziły do powstania uczelni, która miała stać się intelektualnym centrum regionu i jednym z najważniejszych ośrodków naukowych w Europie Środkowo-Wschodniej.

Uniwersytet w Królewcu powstał z inicjatywy księcia Albrechta Hohenzollerna jako pierwszy protestancki uniwersytet w Prusach Książęcych. Proces założenia uczelni trwał kilka lat i wymagał zaangażowania wielu środowisk.

Pierwsze działania zmierzające do utworzenia uniwersytetu rozpoczęły się w 1541 roku. Książę Albrecht prowadził intensywne konsultacje z Marcinem Lutrem oraz Filipem Melanchtonem, którzy wspierali ideę powstania protestanckiej uczelni. W 1542 roku powstało Pedagogium - szkoła przygotowawcza dla przyszłych studentów uniwersytetu, która mieściła się w dawnym klasztorze franciszkańskim na Starym Mieście.

Akt fundacyjny Uniwersytetu w Królewcu został podpisany 20 lipca 1544 roku. Cesarz Karol V Habsburg wydał przywilej uniwersytecki 28 marca 1544 roku, a król polski Zygmunt I Stary zatwierdził go 28 sierpnia 1544 roku. Inauguracja działalności uczelni odbyła się 17 sierpnia 1544 roku w katedrze królewieckiej. Pierwszym rektorem został teolog Georg Sabinus, zięć Filipa Melanchtona.

Data	Wydarzenie
1541	Rozpoczęcie planowania uniwersytetu
1542	Utworzenie Pedagogium
28.03.1544	Wydanie przywileju przez cesarza
20.07.1544	Podpisanie aktu fundacyjnego
17.08.1544	Uroczysta inauguracja
28.08.1544	Zatwierdzenie przez króla Polski

Książę Albrecht Hohenzollern (1490-1568) odegrał kluczową rolę w utworzeniu Uniwersytetu w Królewcu, przekształcając średniowieczne państwo zakonne w świeckie księstwo. Jego działania jako założyciela uczelni wynikały z głębokiego zrozumienia potrzeb edukacyjnych regionu.

Książę Albrecht kierował się trzema głównymi motywami przy zakładaniu uniwersytetu:

• Potrzeba kształcenia protestanckich duchownych dla Prus Książęcych
• Dążenie do uniezależnienia edukacji młodzieży pruskiej od zagranicznych ośrodków akademickich
• Chęć stworzenia centrum intelektualnego na wschodnich rubieżach państwa

Książę Albrecht zapewnił uczelni solidne podstawy materialne:

Rodzaj wsparcia	Szczegóły
Fundusze początkowe	4000 guldenów rocznie
Nieruchomości	4 budynki w centrum Królewca
Przywileje	Zwolnienie z podatków i ceł

• Pozyskanie wykładowców z renomowanych europejskich uniwersytetów
• Ustanowienie systemu stypendiów dla zdolnych studentów
• Utworzenie biblioteki uniwersyteckiej z własnych zbiorów książęcych
• Nadanie autonomii w sprawach wewnętrznych uczelni poprzez statut uniwersytecki

Albertyna rozpoczęła działalność akademicką w 1544 roku z czterema tradycyjnymi wydziałami. Struktura uczelni opierała się na wzorcach wypracowanych przez najstarsze uniwersytety europejskie, dostosowanych do potrzeb protestanckiego ośrodka akademickiego.

Uniwersytet w Królewcu składał się z czterech podstawowych wydziałów:

• Wydział Teologii, koncentrujący się na naukach protestanckich
• Wydział Prawa, kształcący prawników dla administracji księstwa
• Wydział Medycyny, prowadzący badania anatomiczne w Theatrum Anatomicum
• Wydział Filozoficzny, obejmujący nauki humanistyczne i przyrodnicze

Każdy wydział posiadał własną pieczęć i insygnia. System nauczania opierał się na:

• Wykładach w języku łacińskim
• Regularnych dysputach akademickich
• Egzaminach publicznych
• Promocjach doktorskich

Początkowa kadra akademicka liczyła 8 profesorów zwyczajnych. Do grona pierwszych wykładowców należeli:

• Georg Sabinus - rektor i profesor poezji
• Stanisław Rafajłowicz - profesor języka greckiego
• Andreas Aurifaber - profesor medycyny
• Melchior Isinder - profesor teologii

Liczba studentów w pierwszym roku działalności wynosiła:

Rok	Liczba studentów	Pochodzenie
1544	314	Prusy Książęce, Polska, Litwa
1545	428	Prusy Książęce, Pomorze, Śląsk

• Rodzin mieszczańskich
• Szlachty pruskiej
• Rodów kupieckich
• Środowisk protestanckich Europy Środkowej

Uniwersytet w Królewcu odegrał fundamentalną rolę w rozwoju intelektualnym i kulturowym Prus Wschodnich. Jego wpływ wykraczał daleko poza granice regionu, kształtując życie naukowe i społeczne przez ponad 400 lat.

Albertyna stała się centrum rozwoju nauk przyrodniczych, humanistycznych i matematycznych w Europie Środkowo-Wschodniej. Pod jej dachem powstało 5 znaczących szkół naukowych:

• Królewiecka szkoła matematyczna z osiągnięciami w teorii liczb

• Szkoła filozoficzna Immanuela Kanta rozwijająca idealizm transcendentalny

• Ośrodek badań języków bałtyckich dokumentujący język pruski staropruski

• Centrum astronomiczne z obserwatorium założonym w 1810 roku

• Szkoła fizyki teoretycznej prowadząca badania nad mechaniką kwantową

• 12 laureatów Nagrody Nobla w różnych dziedzinach nauki

• 150 profesorów działających na europejskich uniwersytetach

• 1000 pastorów protestanckich pracujących w regionie

• 500 urzędników administracji państwowej Prus

• 200 lekarzy praktykujących w Europie Wschodniej

Okres	Liczba studentów	Liczba wydziałów	Liczba profesorów
1544	314	4	8
1600	1000	4	20
1700	1500	4	30
1800	2000	6	45

• Uniwersytet w Królewcu (Albertyna) został oficjalnie założony 17 sierpnia 1544 roku z inicjatywy księcia Albrechta Hohenzollerna jako pierwszy protestancki uniwersytet w Prusach.
• Powstanie uczelni wymagało zgody zarówno cesarza Karola V Habsburga (przywilej z 28 marca 1544) jak i króla Polski Zygmunta I Starego (zatwierdzenie z 28 sierpnia 1544).
• Utworzenie uniwersytetu poprzedzone było powstaniem Pedagogium w 1542 roku - szkoły przygotowawczej dla przyszłych studentów.
• Uczelnia rozpoczęła działalność z czterema wydziałami (teologii, prawa, medycyny i filozofii) oraz kadrą 8 profesorów i 314 studentami w pierwszym roku.
• Na przestrzeni wieków Albertyna stała się znaczącym ośrodkiem naukowym, kształcąc wybitnych uczonych, w tym 12 późniejszych laureatów Nagrody Nobla.

Uniwersytet w Królewcu powstał w 1544 roku jako kamień milowy w historii szkolnictwa wyższego Prus Książęcych. Inicjatywa księcia Albrechta Hohenzollerna zaowocowała stworzeniem pierwszego protestanckiego uniwersytetu w regionie który przez kolejne stulecia kształtował europejską myśl naukową.

Albertyna przez ponad 400 lat swojego istnienia wykształciła imponującą liczbę wybitnych osobistości w tym 12 noblistów. To właśnie tutaj rozwijały się przełomowe idee filozoficzne i naukowe które na stałe zapisały się w historii europejskiej nauki.

Dziedzictwo Uniwersytetu w Królewcu do dziś stanowi świadectwo wielkiego znaczenia tej instytucji dla rozwoju edukacji i kultury w Europie Środkowo-Wschodniej.