Niszczycielska kampania militarna o długości 460 kilometrów podczas amerykańskiej wojny secesyjnej, gdzie siły Unii pod dowództwem generała Shermana maszerowały z Atlanty do Savannah, stosując taktykę wojny totalnej wymierzonej zarówno w infrastrukturę wojskową, jak i cywilną.

Marsz ku Morzu pozostaje jedną z najważniejszych kampanii wojskowych amerykańskiej wojny secesyjnej. Dowodzona przez generała majora Unii Williama Tecumseha Shermana, ta śmiała operacja rozpoczęła się w Atlancie w stanie Georgia 15 listopada 1864 roku i wyryła ścieżkę zniszczenia przez terytorium Konfederacji.

285-milowy marsz Shermana osiągnął kulminację w Savannah w stanie Georgia 21 grudnia 1864 roku, gdy siły Konfederacji poddały miasto. Ta strategiczna kampania nie tylko zademonstrował militarną potęgę Unii - stanowiła punkt zwrotny w nowoczesnej wojnie, wprowadzając koncepcję "wojny totalnej", gdzie cele ekonomiczne i cywilne stały się uzasadnionymi celami wojskowymi obok tradycyjnych starć na polu bitwy.

Marsz Shermana ku Morzu reprezentował kluczową strategię wojskową wymierzoną w gospodarkę i infrastrukturę Konfederacji. Kampania demonstrowała rewolucyjne podejście do wojny poprzez systematyczne niszczenie zdolności Południa do podtrzymywania operacji wojskowych.

Marsz ku Morzu koncentrował się na pięciu głównych celach wojskowych:

• Zniszczenie celów wojskowych, w tym linii kolejowych, fabryk i magazynów
• Przejęcie zasobów rolniczych na potrzeby sił Unii
• Przerwanie linii zaopatrzenia Konfederacji między Atlantą a Savannah
• Zademonstrowanie dominacji militarnej Unii na Głębokim Południu
• Złamanie cywilnego wsparcia dla sprawy Konfederacji poprzez presję ekonomiczną

Cel Wojskowy	Szacowana Wartość Zniszczeń (1864)
Linie Kolejowe	$3.9 miliona
Obiekty Przemysłowe	$2.5 miliona
Zasoby Rolnicze	$100 milionów

• Rozpoczęty w Atlancie 15 listopada 1864
• Przemieszczał się na południowy wschód przez Macon i Milledgeville
• Podzielony na dwa skrzydła obejmujące pas szerokości 60 mil
• Przekroczył pięć głównych rzek: Ocmulgee, Oconee, Ogeechee, Savannah
• Przeszedł przez 28 hrabstw w Georgii
• Objął terytorium o długości 285 mil

Obszar Geograficzny	Pokonany Dystans
Całkowita Szerokość	96,5 kilometrów
Całkowita Długość	458,7 kilometrów
Dotknięty Obszar	44 289 kilometrów kwadratowych

Marsz Shermana do Morza postępował systematycznie z Atlanty do Savannah przez 37 dni. Kampania rozwijała się w wyraźnych fazach wyznaczonych przez strategiczne ruchy i zaplanowane działania wojskowe.

Siły Unii opuściły Atlantę 15 listopada 1864 roku, po podpaleniu celów wojskowych w mieście. Sherman podzielił swoje 62 000 żołnierzy na dwa główne skrzydła: prawe skrzydło pod dowództwem generała majora Olivera O. Howarda i lewe skrzydło pod dowództwem generała majora Henry'ego W. Slocuma. Armia podróżowała nalekko, przewożąc 20-dniowe zapasy rozdzielone między 2 500 wozów.

• Griswoldville (22 listopada): Jedyna większa bitwa piechoty podczas marszu zakończyła się 650 ofiarami po stronie Konfederatów wobec 62 strat Unii
• Fort McAllister (13 grudnia): Siły Unii zdobyły tę kluczową twierdzę Konfederatów w 15-minutowym szturmie z łączną liczbą 134 ofiar
• Buck Head Creek (28 listopada): Starcie kawalerii, w którym siły Unii odparły kawalerię Wheelera z Konfederacji
• Waynesboro (4 grudnia): Kawaleria Shermana pod dowództwem Kilpatricka pokonała siły Konfederacji, torując drogę do Savannah

| Lokalizacja | Data | Straty Unii | Straty Konfederacji |
|----------|------|------------------|----------------------|
| Griswoldville | 22 list. 1864 | 62 | 650 |
| Fort McAllister | 13 gru. 1864 | 134 | 250 |
| Buck Head Creek | 28 list. 1864 | 46 | 203 |
| Waynesboro | 4 gru. 1864 | 190 | 600 |

Marsz Shermana do Morza przyniósł druzgocące konsekwencje dla Stanów Skonfederowanych, zakłócając ich stabilność gospodarczą i morale ludności cywilnej w ostatnich miesiącach wojny secesyjnej.

Wpływ kampanii na gospodarkę Skonfederowanych Stanów przejawiał się systematycznym niszczeniem kluczowej infrastruktury i zasobów:

• Infrastruktura kolejowa: Siły Unii zniszczyły 480 kilometrów torów kolejowych poprzez podgrzewanie i wyginanie szyn, tworząc "krawaty Shermana"

• Straty w rolnictwie:

• 13 000 sztuk bydła skonfiskowanych

• 4,3 miliona kilogramów kukurydzy zarekwirowanych

• 4,8 miliona kilogramów paszy zniszczonej

• Zniszczenia przemysłowe:

• 36 magazynów bawełny spalonych

• 21 młynów zniszczonych

• 4 odlewnie zdemontowane

Straty gospodarcze	Szacowana wartość (1864 USD)
Zniszczenia kolei	3,9 miliona $
Zasoby rolne	100 milionów $
Obiekty przemysłowe	2,5 miliona $
Konfiskata bawełny	25 milionów $

• Niedobory żywności:

• Rodziny wiejskie stanęły w obliczu natychmiastowego niedoboru

• Obszary miejskie odnotowały 400% inflację na podstawowe towary

• Przemieszczenia ludności:

• 25 000 cywilów wysiedlonych z domów

• 3 000 uchodźców uciekło do sąsiednich stanów

• Wpływ polityczny:

• Poparcie dla rządu Konfederacji spadło o 32%

• Uczestnictwo w milicji lokalnej zmniejszyło się o 45%

• Straty majątkowe:

• 3 000 domów prywatnych uszkodzonych

• 250 budynków komercyjnych zniszczonych

• 14 000 bel bawełny spalonych

Siły Shermana dotarły na przedmieścia Savannah 10 grudnia 1864 roku, ustanawiając linie oblężenia wokół potężnych fortyfikacji miasta. Zdobycie Savannah oznaczało pomyślne zakończenie kampanii Marszu ku Morzu.

Fort McAllister, kluczowa twierdza Konfederatów chroniąca morskie podejście do Savannah, poddał się siłom Unii 13 grudnia 1864 roku. Dywizja generała Williama B. Hazena zdobyła fort w 15-minutowym szturmie, ponosząc 24 ofiary po stronie Unii i zadając 71 strat Konfederatom. Zdobycie fortu otworzyło kluczowe linie zaopatrzenia od marynarki Unii czekającej w Zatoce Ossabaw, łącząc po raz pierwszy od opuszczenia Atlanty armię Shermana z federalną flotą.

Generał Konfederacji William Hardee ewakuował 10 000 żołnierzy z Savannah w nocy 20 grudnia, przeprowadzając ich przez rzekę Savannah do Karoliny Południowej. Siły Unii wkroczyły do Savannah 21 grudnia, zabezpieczając:

• 150 ciężkich dział
• 25 000 bel bawełny
• 38 500 sztuk amunicji
• 32 lokomotywy
• 191 wagonów kolejowych

Sherman przedstawił zdobyte miasto prezydentowi Lincolnowi jako "prezent świąteczny", wysyłając 22 grudnia telegram ogłaszający zwycięstwo. Okupacja ustanowiła kontrolę Unii nad największym portem morskim Georgii, realizując strategiczne cele kampanii Marszu do Morza.

Marsz Shermana do Morza przekształcił doktrynę wojskową poprzez wprowadzenie taktyk wojny psychologicznej wykraczających poza tradycyjne starcia na polu bitwy. Kampania ustanowiła trzy istotne precedensy militarne:

1. Strategia wojny totalnej

• Systematyczne atakowanie infrastruktury cywilnej
• Integracja wojny ekonomicznej z działaniami wojskowymi
• Utworzenie 60-milowego pasa zniszczeń w poprzek Georgii

2. Taktyka odmawiania zasobów

• Zniszczenie 300 mil infrastruktury kolejowej
• Eliminacja komunikacji telegraficznej
• Demontaż zakładów przemysłowych o wartości 2,5 miliona dolarów

3. Zdolności projekcji siły

• Utrzymanie operacji 285 mil od baz zaopatrzenia
• Utrzymanie 62 000 żołnierzy na terytorium wroga
• Osiągnięcie celów strategicznych bez stałych linii zaopatrzenia

Innowacje militarne kampanii wpłynęły na przyszłe strategie wojenne poprzez:

• Nowoczesną doktrynę wojskową
• Zastosowanie presji ekonomicznej jako mnożnika bojowego
• Rozwój samowystarczalnych ruchów armii
• Wdrożenie skoordynowanych natarć wielokolumnowych

Metryki Wpływu Strategicznego	Statystyki
Pokryty Teren	27 520 kilometrów kwadratowych
Dzienny Dystans Marszu	12,4 kilometra
Stosunek Sił Bojowych	4:1 przewaga Unii
Wskaźnik Sukcesu Operacyjnego	92% osiągniętych celów

Operacja wykazała skuteczność:

1. Struktury Dowodzenia

• Zdecentralizowanego modelu przywództwa
• Skoordynowanych ruchów skrzydeł
• Elastyczności taktycznej na poziomie dywizji

1. Operacji Wywiadowczych

• Wykorzystania zasobów lokalnych
• Mapowania rozmieszczenia sił wroga
• Identyfikacji celów strategicznych

Te innowacje wojskowe wpłynęły na doktrynę wojenną aż do I wojny światowej, ustanawiając Marsz Shermana jako przełomowy moment w historii wojskowości.

• Marsz Shermana do Morza zakończył się 21 grudnia 1864 roku, gdy siły Unii zdobyły Savannah w Georgii po 37-dniowej kampanii, która rozpoczęła się w Atlancie
• 285-milowy marsz (459 km) spowodował ogromne straty ekonomiczne, w tym zniszczenie kolei, obiektów przemysłowych i zasobów rolnych o wartości ponad 100 milionów dolarów w 1864 roku
• Kampania wprowadziła koncepcję "wojny totalnej" poprzez atakowanie infrastruktury cywilnej i zasobów ekonomicznych obok tradycyjnych celów wojskowych
• Kluczowe zwycięstwa, w tym Fort McAllister (13 grudnia) i minimalne straty Unii, pomogły zapewnić sukces operacji strategicznej Shermana
• Zdobycie Savannah zapewniło Unii znaczące łupy, w tym 150 ciężkich dział, 25 000 bel bawełny i kluczowy sprzęt kolejowy

Marsz Shermana do Morza zakończył się 21 grudnia 1864 roku zdobyciem Savannah w Georgii. Ta rewolucyjna kampania na zawsze zmieniła strategię wojskową poprzez wdrożenie taktyk wojny totalnej i wojny psychologicznej. 37-dniowa operacja zadała druzgocący cios zasobom Konfederacji, infrastrukturze i morale, jednocześnie ustanawiając dominację Unii na Głębokim Południu.

Sukces kampanii Shermana pokazał, że nowoczesna wojna wykracza poza tradycyjne zwycięstwa na polu bitwy i obejmuje cele ekonomiczne oraz cywilne. Jego ofiarowanie Savannah jako "prezentu bożonarodzeniowego" dla prezydenta Lincolna symbolizowało nie tylko triumf militarny, ale także początek nowej ery w strategii wojennej, która miała wpływać na doktrynę wojskową przez kolejne pokolenia.