12 maja 1935 roku o godzinie 20:45 w Belwederze zmarł Józef Piłsudski - Marszałek Polski, Naczelnik Państwa i dwukrotny premier. Przyczyną śmierci był zaawansowany rak żołądka. Jego odejście zakończyło ważną epokę w dziejach Polski.

Józef Piłsudski to jedna z najważniejszych postaci w historii Polski która wywarła ogromny wpływ na odzyskanie niepodległości i kształtowanie się II Rzeczypospolitej. Jako Naczelnik Państwa Marszałek Polski i dwukrotny premier pozostawił po sobie dziedzictwo które do dziś jest przedmiotem dyskusji historycznych.

Śmierć tego wybitnego męża stanu nastąpiła 12 maja 1935 roku w Belwederze w Warszawie. Jego odejście było nie tylko końcem pewnej epoki w dziejach Polski ale też początkiem nowego rozdziału w historii kraju. Diagnoza raka żołądka została postawiona zbyt późno by można było podjąć skuteczne leczenie. Ostatnie dni życia Marszałka były wypełnione cierpieniem lecz do końca zachował on jasność umysłu.

Schyłek życia Józefa Piłsudskiego przypadł na okres intensywnych zmian w polskiej polityce wewnętrznej. Marszałek, mimo pogarszającego się stanu zdrowia, pozostawał aktywnym uczestnikiem życia politycznego do ostatnich miesięcy swojego życia.

Stan zdrowia Józefa Piłsudskiego gwałtownie pogorszył się na początku 1935 roku. Badania przeprowadzone w marcu 1935 roku wykazały obecność nowotworu żołądka w zaawansowanym stadium. Lekarze prowadzący:

• Dr Wojciech Rogalski zdiagnozował postępującą anemię

• Dr Jan Kowalski potwierdził obecność zmian nowotworowych

• Prof. Maximilian Ruttin z Wiednia wskazał na konieczność natychmiastowego leczenia

• Regularne wizyty składali mu najbliżsi współpracownicy polityczni

• Dokumenty państwowe podpisywał do 21 kwietnia 1935 roku

• Opiekę medyczną sprawował zespół 5 lekarzy

• Codzienne biuletyny o stanie zdrowia Marszałka publikowano w prasie od 7 maja 1935 roku

Data	Wydarzenie
7 maja 1935	Rozpoczęcie publikacji biuletynów medycznych
11 maja 1935	Ostatnia przytomna rozmowa z rodziną
12 maja 1935	Śmierć o godzinie 20:45

Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku o godzinie 20:45 w Belwederze w Warszawie. Ten historyczny moment nastąpił w obecności rodziny oraz najbliższych współpracowników.

Bezpośrednią przyczyną śmierci Marszałka był rak żołądka w stadium terminalnym. Konsylium lekarskie pod kierownictwem prof. Antoniego Gluzińskiego zdiagnozowało u Piłsudskiego:

• Zaawansowany nowotwór złośliwy żołądka
• Przerzuty do wątroby
• Postępującą niewydolność układu pokarmowego
• Znaczne wyniszczenie organizmu

Ostatni dzień życia Marszałka przebiegał następująco:

• 7:00 - Ostatni pomiar temperatury wykazał 40,4°C
• 12:00 - Utrata przytomności
• 16:00 - Pogłębienie się stanu śpiączki
• 20:45 - Stwierdzenie zgonu przez lekarzy

Stan Marszałka w ostatnich godzinach:

• Postępująca niewydolność oddechowa

• Znaczne osłabienie funkcji życiowych

• Brak reakcji na bodźce zewnętrzne

• Zatrzymanie krążenia o 20:45

• Rodzina: żona Aleksandra oraz córki Wanda i Jadwiga

• Adiutant Mieczysław Lepecki

• Lekarze prowadzący: dr Wojciech Rogalski i prof. Antoni Gluziński

Śmierć Józefa Piłsudskiego 12 maja 1935 roku wywołała głębokie poruszenie w całym kraju. Informacja o zgonie Marszałka dotarła do społeczeństwa poprzez specjalne wydania gazet oraz komunikaty radiowe nadawane następnego dnia.

Prezydent Ignacy Mościcki ogłosił 6-tygodniową żałobę narodową 13 maja 1935 roku. W całym kraju opuszczono flagi do połowy masztu, zamknięto teatry, kina oraz instytucje rozrywkowe. Spontanicznie organizowano zgromadzenia żałobne w kościołach, szkołach i instytucjach publicznych. Sklepy wystawiały portrety Marszałka w czarnych ramach, a mieszkańcy nosili czarne opaski na ramionach.

Uroczystości pogrzebowe trwały od 13 do 18 maja 1935 roku. Chronologia wydarzeń przedstawiała się następująco:

Data	Wydarzenie
13-15 maja	Wystawienie trumny w Belwederze
15-17 maja	Kondukt żałobny przez Warszawę
17 maja	Msza w Katedrze św. Jana
18 maja	Złożenie trumny na Wawelu

Podczas procesji ulicami Warszawy zgromadziło się ponad 300 000 osób. W uroczystościach uczestniczyli przedstawiciele 16 państw, w tym delegacje wojskowe z Francji, Niemiec i Związku Radzieckiego. Serce Marszałka, zgodnie z jego życzeniem, spoczęło w srebrnej urnie na wileńskiej Rossie, obok grobu jego matki.

Dziedzictwo Józefa Piłsudskiego stanowi fundamentalny element polskiej historii XX wieku. Jego wpływ na kształtowanie się nowoczesnego państwa polskiego pozostaje widoczny w wielu aspektach życia społecznego i politycznego.

Piłsudski stworzył podwaliny nowoczesnej administracji państwowej poprzez reformę systemu wojskowego i cywilnego. Wprowadził centralizację władzy wykonawczej oraz zmodernizował struktury armii, tworząc profesjonalne wojsko liczące 266 000 żołnierzy w 1935 roku. Jego koncepcja polityki zagranicznej opierała się na doktrynie równowagi między Niemcami a Związkiem Radzieckim, czego efektem było podpisanie paktów o nieagresji z oboma państwami w latach 1932-1934.

Kult Piłsudskiego rozpoczął się jeszcze za jego życia i trwa nieprzerwanie do czasów współczesnych. W Polsce znajduje się 168 pomników Marszałka oraz 3420 ulic noszących jego imię. Instytut Józefa Piłsudskiego, założony w 1923 roku, kontynuuje badania nad jego spuścizną w trzech głównych ośrodkach: Warszawie, Nowym Jorku i Londynie. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, otwarte w 2020 roku, gromadzi 2100 eksponatów związanych z życiem i działalnością Marszałka. Piłsudski pozostaje patronem 478 szkół oraz 82 organizacji społecznych w Polsce, co świadczy o jego trwałym wpływie na polską tożsamość narodową.

• Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku o godzinie 20:45 w Belwederze w Warszawie
• Bezpośrednią przyczyną śmierci Marszałka był zaawansowany rak żołądka, który został zdiagnozowany zbyt późno
• W ostatnich miesiącach życia Piłsudski pozostawał aktywny politycznie, podpisując dokumenty państwowe do 21 kwietnia 1935 roku
• Po śmierci Marszałka ogłoszono 6-tygodniową żałobę narodową, a w uroczystościach pogrzebowych uczestniczyło ponad 300 000 osób
• Serce Piłsudskiego, zgodnie z jego życzeniem, zostało złożone na wileńskiej Rossie, natomiast ciało spoczęło na Wawelu

Śmierć Józefa Piłsudskiego 12 maja 1935 roku stanowiła moment przełomowy w historii Polski. Jego odejście nie tylko zakończyło pewną epokę ale też zapoczątkowało nowy rozdział w dziejach państwa polskiego.

Spuścizna Marszałka pozostaje żywa do dziś co potwierdzają liczne pomniki ulice i instytucje noszące jego imię. Pamięć o nim kultywowana jest nie tylko w Polsce ale również za granicą dzięki działalności placówek badawczych i muzeów.

Józef Piłsudski na zawsze pozostanie symbolem walki o niepodległość Polski i jej modernizacji w okresie międzywojennym. Jego wpływ na kształtowanie się nowoczesnego państwa polskiego jest nieoceniony i wciąż inspiruje kolejne pokolenia Polaków.