Uchwalenie Konstytucji kwietniowej 23 kwietnia 1935 roku, która zastąpiła Konstytucję marcową z 1921 roku. Dokument znacząco wzmocnił władzę wykonawczą i pozycję prezydenta, wprowadzając system autorytarny w II Rzeczypospolitej. Konstytucja obowiązywała do końca II wojny światowej i była uznawana przez rząd na uchodźstwie do 1990 roku.

Konstytucja kwietniowa z 1935 roku to jeden z najważniejszych dokumentów w historii polskiego prawa konstytucyjnego. Została uchwalona 23 kwietnia 1935 roku z inicjatywy obozu sanacyjnego po śmierci Józefa Piłsudskiego i zastąpiła wcześniejszą Konstytucję marcową z 1921 roku.

Ten przełomowy akt prawny wprowadził fundamentalne zmiany w ustroju II Rzeczypospolitej. Nowa konstytucja znacząco wzmocniła władzę wykonawczą i pozycję prezydenta, który otrzymał szerokie uprawnienia w zakresie zarządzania państwem. To właśnie ta ustawa zasadnicza obowiązywała w Polsce aż do końca II wojny światowej i była uznawana przez rząd na uchodźstwie do 1990 roku.

Polska w okresie poprzedzającym uchwalenie Konstytucji kwietniowej przechodziła intensywne przemiany ustrojowe i polityczne. Sytuacja wewnętrzna kraju charakteryzowała się napięciami między różnymi frakcjami politycznymi oraz rosnącym wpływem obozu sanacyjnego.

Obóz sanacyjny przejął kontrolę nad państwem po przewrocie majowym w 1926 roku pod przywództwem Józefa Piłsudskiego. Sanacja wprowadziła szereg reform administracyjnych:

• Utworzenie Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR) w 1928 roku
• Centralizacja władzy wykonawczej w rękach prezydenta i rządu
• Ograniczenie roli parlamentu w procesie decyzyjnym
• Wprowadzenie systemu autorytarnego z elementami demokracji

Konstytucja marcowa z 1921 roku wykazywała znaczące niedoskonałości w praktyce:

Problem	Skutek
Nadmierna władza parlamentu	Niestabilność rządów
Słaba pozycja prezydenta	Utrudnione zarządzanie państwem
Częste kryzysy gabinetowe	14 zmian rządu w latach 1922-1926
Rozdrobnienie polityczne	Brak możliwości utworzenia stabilnej większości

• Paraliż procesu legislacyjnego przez konflikty partyjne
• Nieefektywność systemu parlamentarnego
• Trudności w podejmowaniu kluczowych decyzji państwowych
• Konieczność reformy ustroju państwowego

Proces uchwalania Konstytucji kwietniowej rozpoczął się w 1928 roku z inicjatywy obozu sanacyjnego. Prace nad nową ustawą zasadniczą trwały 7 lat i zakończyły się jej przyjęciem 23 kwietnia 1935 roku.

Prace nad projektem nowej konstytucji rozpoczęły się w Bezpartyjnym Bloku Współpracy z Rządem (BBWR). Kluczowe etapy prac obejmowały:

• Utworzenie komisji konstytucyjnej w Sejmie w 1928 roku pod przewodnictwem Walerego Sławka
• Opracowanie pierwszego projektu konstytucji w 1929 roku przez zespół prawników BBWR
• Przedstawienie tzw. "tez konstytucyjnych" w 1931 roku
• Złożenie oficjalnego projektu w Sejmie w 1934 roku

Głosowanie nad Konstytucją kwietniową charakteryzowało się następującymi elementami:

Element głosowania	Dane liczbowe
Liczba posłów obecnych	247
Głosy za	260
Głosy przeciw	139
Wstrzymujący się	4

• Nieobecnością opozycji sejmowej w proteście przeciwko metodom uchwalania
• Przyjęciem ustawy w trzecim czytaniu przy zachowaniu minimalnego kworum
• Podpisaniem przez prezydenta Ignacego Mościckiego 23 kwietnia 1935 roku
• Wejściem w życie konstytucji 24 kwietnia 1935 roku

Konstytucja kwietniowa z 1935 roku wprowadziła fundamentalne zmiany w ustroju II Rzeczypospolitej. Dokument opierał się na zasadzie silnej władzy państwowej skupionej w rękach prezydenta oraz koncepcji państwa jako dobra wspólnego wszystkich obywateli.

Prezydent otrzymał szerokie uprawnienia konstytucyjne jako najwyższy zwierzchnik państwa. Jego kompetencje obejmowały:

• Mianowanie premiera rządu bez konieczności uzyskania zgody parlamentu

• Rozwiązywanie Sejmu i Senatu według własnego uznania

• Wydawanie dekretów z mocą ustawy

• Prawo weta wobec ustaw uchwalonych przez parlament

• Zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi

• Odpowiedzialność wyłącznie "przed Bogiem i historią"

• Ograniczeniem roli parlamentu do funkcji ustawodawczych

• Utworzeniem hierarchicznej struktury organów państwowych

• Wprowadzeniem zasady elitaryzmu państwowego

• Odejściem od trójpodziału władzy na rzecz jednolitej władzy państwowej

• Ustanowieniem nowego systemu wyboru prezydenta przez Zgromadzenie Elektorów

• Podporządkowaniem administracji państwowej bezpośrednio władzy wykonawczej

Organ państwowy	Główne kompetencje
Prezydent	Zwierzchnictwo państwa, mianowanie rządu, dowództwo nad armią
Rząd	Zarządzanie administracją, wykonywanie ustaw
Sejm	Uchwalanie ustaw, kontrola budżetu
Senat	Współudział w ustawodawstwie

Konstytucja kwietniowa z 1935 roku wprowadziła fundamentalne zmiany w funkcjonowaniu państwa polskiego. Jej implementacja spowodowała głębokie przeobrażenia zarówno w systemie prawnym jak i życiu politycznym II Rzeczypospolitej.

Konstytucja kwietniowa zreformowała polski system prawny w następujących obszarach:

• Wprowadzenie hierarchicznego systemu aktów prawnych z dekretami prezydenckimi na czele
• Ograniczenie roli sądów w kontroli konstytucyjności ustaw
• Utworzenie Trybunału Kompetencyjnego do rozstrzygania sporów między organami administracji
• Zmiana procedury uchwalania ustaw poprzez wzmocnienie roli Senatu
• Modyfikacja systemu odpowiedzialności konstytucyjnej członków rządu

Nowa konstytucja przekształciła scenę polityczną Polski poprzez:

• Marginalizację roli partii politycznych w procesie decyzyjnym
• Centralizację władzy wykonawczej w rękach prezydenta
• Zmniejszenie znaczenia parlamentu w kreowaniu polityki państwa
• Wprowadzenie elitarnego systemu wyborczego
• Ograniczenie wpływu opozycji na proces legislacyjny
• Utworzenie systemu nomenklatury państwowej

Obszar	Przed 1935	Po 1935
Władza ustawodawcza	Dominująca	Ograniczona
Uprawnienia prezydenta	78 kompetencji	142 kompetencje
Kontrola nad rządem	Parlamentarna	Prezydencka
System wyborczy	Powszechny	Elitarny
Odpowiedzialność ministrów	Przed Sejmem	Przed prezydentem

Konstytucja kwietniowa z 1935 roku wywarła fundamentalny wpływ na kształtowanie się polskiego systemu prawno-ustrojowego. Dokument ten wprowadził model silnej prezydentury autorytarnej z ograniczoną rolą parlamentu.

Główne osiągnięcia Konstytucji kwietniowej:

• Utworzenie stabilnego systemu władzy wykonawczej poprzez wzmocnienie pozycji prezydenta
• Wprowadzenie hierarchicznego modelu aktów prawnych z dekretami prezydenckimi
• Stworzenie podstaw prawnych dla funkcjonowania rządu na uchodźstwie w latach 1939-1990
• Ustanowienie zasady zwierzchnictwa państwa nad społeczeństwem
• Zdefiniowanie państwa jako dobra wspólnego wszystkich obywateli

Historyczne konsekwencje wprowadzenia konstytucji:

• Ograniczenie demokracji parlamentarnej na rzecz rządów autorytarnych
• Marginalizacja partii politycznych w systemie władzy
• Centralizacja administracji państwowej pod kontrolą prezydenta
• Stworzenie podstaw prawnych dla funkcjonowania państwa w warunkach wojny
• Wpływ na kształtowanie się późniejszych koncepcji ustrojowych w Polsce

Aspekt	Znaczenie historyczne
Okres obowiązywania w kraju	1935-1939
Okres uznawania przez rząd na uchodźstwie	1939-1990
Liczba artykułów	81
Liczba rozdziałów	14
Długość procesu uchwalania	7 lat

Konstytucja kwietniowa stanowiła punkt zwrotny w ewolucji polskiego konstytucjonalizmu. Jej postanowienia wpłynęły na kształtowanie się późniejszych koncepcji ustrojowych oraz organizację władzy państwowej w okresie II wojny światowej.

• Konstytucja kwietniowa została uchwalona 23 kwietnia 1935 roku z inicjatywy obozu sanacyjnego, zastępując wcześniejszą Konstytucję marcową z 1921 roku.
• Prace nad nową konstytucją trwały 7 lat (1928-1935) i zakończyły się przyjęciem jej przez Sejm przy 260 głosach za, 139 przeciw i 4 wstrzymujących się.
• Głównym założeniem było znaczące wzmocnienie władzy wykonawczej i pozycji prezydenta, który otrzymał szerokie uprawnienia w zakresie zarządzania państwem.
• Konstytucja wprowadziła hierarchiczny system władzy państwowej, ograniczyła rolę parlamentu oraz ustanowiła zasadę elitaryzmu państwowego.
• Dokument obowiązywał w Polsce do końca II wojny światowej i był uznawany przez rząd na uchodźstwie aż do 1990 roku.

Konstytucja kwietniowa z 1935 roku stanowiła przełomowy moment w historii polskiego prawa konstytucyjnego. Dokument ten radykalnie zmienił ustrój II Rzeczypospolitej wprowadzając silną władzę prezydencką i ograniczając kompetencje parlamentu.

Nowa ustawa zasadnicza stała się fundamentem systemu autorytarnego w Polsce przedwojennej. Jej postanowienia umożliwiły funkcjonowanie polskiego rządu na uchodźstwie podczas II wojny światowej i w latach powojennych aż do 1990 roku.

Mimo kontrowersji związanych z procesem uchwalania Konstytucja kwietniowa pozostaje jednym z najważniejszych aktów prawnych w historii Polski. Jej wpływ na kształtowanie się polskiego systemu prawnego i politycznego jest widoczny do dziś w wielu aspektach funkcjonowania państwa.