II wojna światowa zakończyła się w Polsce formalnie 8 maja 1945 roku, jednak wyzwalanie poszczególnych terenów trwało od stycznia do maja 1945. Mimo kapitulacji Niemiec, Polska znalazła się pod dominacją ZSRR, co doprowadziło do instalacji władzy komunistycznej i fundamentalnych zmian terytorialnych oraz społecznych.

II wojna światowa była najbardziej tragicznym konfliktem w historii Polski i świata. Choć większość krajów uznaje datę 8 maja 1945 roku za oficjalny koniec wojny w Europie to w przypadku Polski sytuacja jest znacznie bardziej złożona.

Dla wielu historyków i Polaków zakończenie II wojny światowej nie oznaczało pełnej wolności. Mimo kapitulacji nazistowskich Niemiec terytoria Polski znalazły się pod wpływem Związku Radzieckiego co doprowadziło do kolejnych dekad zależności politycznej. Ta skomplikowana sytuacja sprawia że określenie dokładnej daty końca wojny w Polsce nadal budzi dyskusje wśród historyków i badaczy.

Działania wojenne na terytorium Polski zakończyły się stopniowo w różnych regionach kraju między styczniem a majem 1945 roku. Proces wyzwalania poszczególnych terenów przebiegał od wschodu na zachód wraz z ofensywą Armii Czerwonej.

Armia Czerwona rozpoczęła operację wyzwalania Polski 12 stycznia 1945 roku podczas ofensywy wiślańsko-odrzańskiej. Kluczowe miasta zostały wyzwolone w następującej kolejności:

• Warszawa odzyskała wolność 17 stycznia 1945

• Kraków został wyzwolony 19 stycznia 1945

• Poznań wyzwolono 23 lutego 1945

• Gdańsk został zdobyty 30 marca 1945

• Szczecin wyzwolono 26 kwietnia 1945

• Podpisanie pierwszej kapitulacji w Reims 7 maja 1945

• Oficjalna kapitulacja w Berlinie 8 maja 1945

• Zakończenie walk w Gdańsku 9 maja 1945

• Kapitulacja ostatnich jednostek Wehrmachtu na Helu 14 maja 1945

Region	Data wyzwolenia
Polska centralna	styczeń 1945
Wielkopolska	luty 1945
Pomorze	marzec 1945
Pomorze Zachodnie	kwiecień 1945
Półwysep Helski	maj 1945

Polska po zakończeniu II wojny światowej przeszła fundamentalne zmiany terytorialne i demograficzne. Okres powojenny charakteryzował się masowymi przesiedleniami ludności i reorganizacją granic państwowych.

Polskie granice uległy radykalnym zmianom w 1945 roku. Na mocy postanowień konferencji poczdamskiej Polska otrzymała 102 785 km² ziem zachodnich i północnych, tracąc jednocześnie 178 000 km² terenów wschodnich. W skład nowego terytorium Polski weszły:

• Pomorze Zachodnie z dostępem do Morza Bałtyckiego
• Warmia i Mazury (dawne Prusy Wschodnie)
• Dolny Śląsk wraz z Opolszczyzną
• Ziemia Lubuska
• Gdańsk z przyległymi terenami

Zmiany terytorialne wywołały masowe ruchy migracyjne w latach 1945-1950. Proces przesiedleń objął następujące grupy:

Grupa ludności	Liczba przesiedlonych
Polacy z Kresów Wschodnich	1,5 mln
Niemcy wysiedleni na zachód	3,2 mln
Ukraińcy przesiedleni w ramach Akcji "Wisła"	150 tys.
Polacy powracający z Zachodu	2,0 mln

• Przymusowym charakterem większości wysiedleń
• Organizacją transportów kolejowych przez władze państwowe
• Tworzeniem punktów etapowych dla przesiedleńców
• Systemem przydziału mieszkań i gospodarstw na Ziemiach Odzyskanych

Sowiecka dominacja w Polsce rozpoczęła się wraz z wkroczeniem Armii Czerwonej na tereny Polski w 1944 roku. Związek Radziecki systematycznie wprowadzał swój model władzy, wykorzystując zarówno siłę militarną jak i polityczne mechanizmy kontroli.

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN) rozpoczął działalność 21 lipca 1944 roku w Chełmie jako tymczasowy organ wykonawczy podporządkowany Moskwie. Władze komunistyczne przeprowadziły szereg działań konsolidujących swoją pozycję:

• Utworzenie aparatu bezpieczeństwa z pomocą sowieckich doradców w 1944 roku

• Eliminacja opozycji politycznej poprzez aresztowania członków Polskiego Państwa Podziemnego

• Sfałszowanie wyników referendum ludowego z 1946 roku

• Przeprowadzenie niedemokratycznych wyborów do Sejmu w styczniu 1947 roku

• Delegalizacja rządu londyńskiego przez aliantów 5 lipca 1945 roku

• Przejęcie kontroli nad gospodarką poprzez nacjonalizację przemysłu w 1946 roku

• Likwidacja niezależnych organizacji społecznych i politycznych w latach 1945-1947

• Wprowadzenie cenzury i kontroli mediów przez Główny Urząd Kontroli Prasy

• Unifikacja systemu edukacji według wzorców sowieckich

Wydarzenie	Data	Skutek
Powołanie PKWN	21.07.1944	Utworzenie prosowieckiej administracji
Referendum ludowe	30.06.1946	Sfałszowane wyniki: 68% głosów "3xTAK"
Wybory do Sejmu	19.01.1947	Oficjalny wynik: 80% dla Bloku Demokratycznego

II wojna światowa zakończyła się w różnych momentach dla poszczególnych państw i regionów świata. Najważniejsze daty kapitulacji określają formalne zakończenie działań wojennych w Europie i Azji.

Kapitulacja III Rzeszy nastąpiła w dwóch etapach. 7 maja 1945 roku w Reims przedstawiciele niemieckiego dowództwa podpisali wstępny akt kapitulacji przed aliantami zachodnimi. Właściwa ceremonia kapitulacji odbyła się 8 maja w Berlinie-Karlshorst o godzinie 23:01 czasu środkowoeuropejskiego. Ze względu na różnicę czasową w Moskwie była już godzina 1:01 9 maja, dlatego Związek Radziecki świętował zwycięstwo nad Niemcami 9 maja.

Data	Wydarzenie	Miejsce
7 maja 1945	Wstępna kapitulacja	Reims, Francja
8 maja 1945 23:01	Oficjalna kapitulacja	Berlin-Karlshorst
9 maja 1945 1:01	Kapitulacja wg czasu moskiewskiego	Berlin-Karlshorst

Japonia skapitulowała po zrzuceniu bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki. Cesarz Hirohito ogłosił kapitulację 15 sierpnia 1945 roku w przemówieniu radiowym. Formalne podpisanie aktu kapitulacji nastąpiło 2 września 1945 roku na pokładzie amerykańskiego pancernika USS Missouri w Zatoce Tokijskiej.

Data	Wydarzenie
6 sierpnia 1945	Zrzucenie bomby na Hiroszimę
9 sierpnia 1945	Zrzucenie bomby na Nagasaki
15 sierpnia 1945	Ogłoszenie kapitulacji przez cesarza
2 września 1945	Podpisanie aktu kapitulacji

II wojna światowa spowodowała fundamentalne zmiany w strukturze polskiego społeczeństwa, gospodarce i demografii kraju. Straty demograficzne Polski wyniosły 6 milionów obywateli, w tym 3 miliony obywateli pochodzenia żydowskiego.

Kategoria strat	Wartość procentowa zniszczeń
Przemysł	65%
Infrastruktura kolejowa	84%
Budynki mieszkalne	43%
Szkoły	60%
Instytucje kultury	70%

• Utrata Kresów Wschodnich o powierzchni 178 000 km²
• Przyłączenie Ziem Zachodnich i Północnych o powierzchni 102 785 km²
• Zmniejszenie terytorium Polski o 75 215 km² w porównaniu ze stanem z 1939 roku

• Likwidacja wielkich majątków ziemskich poprzez reformę rolną z 1944 roku
• Zniszczenie przedwojennych elit intelektualnych i gospodarczych
• Masowe migracje ludności związane z przesiedleniami:
• 2,2 miliona Polaków z Kresów Wschodnich
• 3,3 miliona Niemców wysiedlonych z nowych terytoriów
• 480 000 Ukraińców przesiedlonych w ramach Akcji "Wisła"

• Wprowadzenie systemu komunistycznego pod kontrolą ZSRR

• Utworzenie aparatu bezpieczeństwa kontrolującego społeczeństwo

• Likwidacja niezależnych partii politycznych

• Nacjonalizacja przemysłu i handlu

• Wprowadzenie cenzury i kontroli mediów

• Zniszczenie 43% obiektów zabytkowych

• Utrata znaczących zbiorów bibliotecznych i muzealnych

• Zerwanie ciągłości kulturowej przedwojennej Polski

• Narzucenie socrealistycznego modelu kultury

• II wojna światowa w Polsce formalnie zakończyła się 8 maja 1945 roku, jednak wyzwalanie poszczególnych terenów trwało od stycznia do maja 1945 roku
• Mimo kapitulacji Niemiec, Polska nie odzyskała pełnej niepodległości - znalazła się pod dominacją ZSRR, co doprowadziło do instalacji władzy komunistycznej
• Koniec wojny przyniósł fundamentalne zmiany terytorialne - Polska straciła Kresy Wschodnie, a otrzymała Ziemie Zachodnie i Północne, co wiązało się z masowymi przesiedleniami ludności
• Straty wojenne Polski były ogromne - zginęło 6 milionów obywateli, zniszczeniu uległo 65% przemysłu i znaczna część infrastruktury
• Okres powojenny charakteryzował się głębokimi przemianami społeczno-politycznymi, w tym likwidacją przedwojennych elit, nacjonalizacją gospodarki i wprowadzeniem cenzury

Zakończenie II wojny światowej w Polsce to złożony proces który nie może być sprowadzony do jednej konkretnej daty. Mimo że 8 maja 1945 roku uznaje się za oficjalny koniec wojny w Europie dla Polski okres ten nie oznaczał pełnej wolności.

Wyzwolenie spod okupacji niemieckiej przyniosło nowe wyzwania w postaci dominacji sowieckiej wprowadzenia systemu komunistycznego i znaczących zmian terytorialnych. Przesiedlenia ludności zniszczenia wojenne i straty demograficzne fundamentalnie zmieniły oblicze kraju.

Skutki II wojny światowej odcisnęły trwałe piętno na polskim społeczeństwie kształtując jego losy przez kolejne dekady. Transformacja ustrojowa i geopolityczna pozycja Polski po 1945 roku rozpoczęła nowy rozdział w historii kraju który znacząco odbiegał od przedwojennej rzeczywistości.