Znaczący amerykański nalot wojskowy na Libię 15 kwietnia 1986 roku, zarządzony przez prezydenta Ronalda Reagana w odpowiedzi na zaangażowanie Libii w zamach bombowy na dyskotekę w Berlinie. W operacji wzięło udział 18 bombowców F-111F, które zaatakowały wiele obiektów wojskowych w Libii.

Operacja El Dorado Canyon pozostaje jedną z najważniejszych akcji militarnych przeprowadzonych przez Stany Zjednoczone przeciwko Libii w okresie zimnej wojny. Ten zdecydowany nalot powietrzny miał miejsce 15 kwietnia 1986 roku, kiedy prezydent Ronald Reagan zarządził serię skoordynowanych ataków na liczne cele w Libii.

Operacja była bezpośrednią odpowiedzią na zaangażowanie Libii w działalność terrorystyczną, szczególnie w zamach bombowy na dyskotekę w Berlinie Zachodnim, w którym zginęło dwóch amerykańskich żołnierzy. Atak zademonstrował gotowość Ameryki do użycia siły militarnej przeciwko terroryzmowi wspieranemu przez państwo i stanowił punkt zwrotny w stosunkach amerykańsko-libijskich w latach 80.

Operacja El Dorado Canyon wynikła z rosnącego napięcia między Stanami Zjednoczonymi a Libią w latach 80. pod rządami reżimu Muammara Kaddafiego.

Program terroryzmu wspieranego przez państwo libijskie wymierzony był w zachodnie interesy w latach 1981-1986. Reżim Kaddafiego zapewniał wsparcie finansowe, obozy szkoleniowe i broń różnym organizacjom terrorystycznym, w tym Organizacji Abu Nidala i Frontowi Wyzwolenia Palestyny. Libijskie służby wywiadowcze koordynowały ataki na amerykańskie obiekty w całej Europie poprzez sieć operacyjną działającą w wielu krajach. Administracja Reagana udokumentowała 35 konkretnych incydentów terrorystycznych powiązanych ze wsparciem libijskim między 1981 a 1986 rokiem.

Zamach bombowy na dyskotekę La Belle w Berlinie Zachodnim 5 kwietnia 1986 roku był bezpośrednim katalizatorem działań militarnych USA. W eksplozji zginęło dwóch amerykańskich żołnierzy, a 79 innych członków personelu wojskowego zostało rannych. Amerykański wywiad przechwycił zakodowane wiadomości między Trypolisem a Libijskim Biurem Ludowym w Berlinie Wschodnim, potwierdzające udział Libii w planowaniu i przeprowadzeniu ataku. Te przechwycone komunikaty dostarczyły administracji Reagana jednoznacznych dowodów uzasadniających odwetowe uderzenia z 15 kwietnia 1986 roku przy użyciu bombowców F-111 przeciwko licznym celom w Libii.

Skutki Zamachu w Berlinie	Liczby
Zabici Żołnierze USA	2
Ranni Personel Wojskowy	79
Dni do Odpowiedzi USA	10
Użyte Bombowce F-111	18

Operacja El Dorado Canyon rozpoczęła się 15 kwietnia 1986 roku o godzinie 2:00 czasu lokalnego, stanowiąc największy amerykański nalot powietrzny na Libię pod rządami Muammara Kaddafiego.

Bombowce F-111 wystartowały z bazy RAF Lakenheath w Wielkiej Brytanii o 17:13 EST 14 kwietnia, pokonując ponad 5.630 kilometrów, aby dotrzeć do celów. Siły uderzeniowe obejmowały:

• 18 bombowców F-111F z 48. Skrzydła Myśliwców Taktycznych
• 4 EF-111A Ravens zapewniające wsparcie walki elektronicznej
• Wiele tankowców KC-10 przeprowadzających 15 tankowań w powietrzu
• A-7 Corsair II patrolujące w poszukiwaniu libijskiej obrony przeciwlotniczej

Amerykańskie naloty skupiły się na pięciu głównych celach w Libii:

• Lotnisko w Trypolisie: Zniszczone obiekty wojskowe
• Koszary Bab al-Azizia: Zaatakowana kwatera główna Kaddafiego
• Koszary Wojskowe w Benghazi: Zneutralizowane centrum dowodzenia
• Koszary Gwardii Dżamahirijji: Zbombardowane ośrodki szkoleniowe
• Baza Morska Sidi Bilal: Zlikwidowany obóz szkoleniowy terrorystów

Lokalizacja Celu	Liczba F-111	Zrzucone Bomby
Trypolis	9	28
Benghazi	6	24
Sidi Bilal	3	12

Administracja Reagana strategicznie wybrała te cele, aby zminimalizować ofiary cywilne przy jednoczesnym maksymalnym zniszczeniu libijskiej infrastruktury wojskowej.

Wojsko amerykańskie rozmieściło kompleksowe siły uderzeniowe do Operacji El Dorado Canyon, łącząc zasoby Sił Powietrznych i Marynarki Wojennej w skoordynowanym ataku na cele libijskie.

Komponent Sił Powietrznych składał się z 18 bombowców F-111F z 48. Taktycznego Skrzydła Myśliwskiego stacjonującego w RAF Lakenheath. Wspierające te samoloty uderzeniowe to:

• 4 EF-111A Ravens zapewniające wsparcie walki elektronicznej
• 5 tankowców KC-10 Extender umożliwiających tankowanie w powietrzu
• 3 samoloty walki elektronicznej EC-130H Compass Call
• 2 samoloty zwiadowcze RC-135 monitorujące reakcje libijskie

Typ Samolotu	Liczba Rozmieszczonych	Główna Rola
F-111F	18	Samolot uderzeniowy
EF-111A	4	Walka elektroniczna
KC-10	5	Tankowanie powietrzne
EC-130H	3	Walka elektroniczna
RC-135	2	Zwiad

• 14 samolotów szturmowych A-6E Intruder z USS America
• 12 myśliwców A-7E Corsair II prowadzących patrol powietrzny
• 6 F/A-18 Hornet zapewniających eskortę myśliwską
• 4 samoloty walki elektronicznej EA-6B Prowler
• 1 E-2C Hawkeye do wczesnego ostrzegania powietrznego

Samoloty Lotniskowca	Liczba Rozmieszczonych	Główna Rola
A-6E Intruder	14	Samolot uderzeniowy
A-7E Corsair II	12	Patrol powietrzny
F/A-18 Hornet	6	Eskorta myśliwska
EA-6B Prowler	4	Walka elektroniczna
E-2C Hawkeye	1	Wczesne ostrzeganie

Operacja El Dorado Canyon spowodowała znaczące szkody wojskowe w infrastrukturze Libii, wywołując jednocześnie istotne reperkusje międzynarodowe w kanałach dyplomatycznych. Amerykańskie naloty zademonstrrowały determinację Ameryki do zwalczania terroryzmu sponsorowanego przez państwo poprzez bezpośrednie działania wojskowe.

Naloty bombowców F-111 z 15 kwietnia 1986 roku spowodowały 37 libijskich ofiar wojskowych, w tym 15 cywilów. Bombardowania zniszczyły:

• 80% koszar Bab al-Azizia
• 3 samoloty transportowe IL-76 na lotnisku w Trypolisie
• 4 łodzie patrolowe w bazie marynarki wojennej Sidi Bilal
• 60% koszar wojskowych w Bengazi
• Liczne instalacje radarowe i pozycje obronne

Kompleks mieszkalny Muammara Kaddafiego doznał rozległych zniszczeń, choć on sam wyszedł z tego bez szwanku. Naloty unieruchomiły kluczową infrastrukturę wojskową, redukując libijskie zdolności operacyjne o 30%.

Decyzja administracji Reagana o rozpoczęciu operacji wywołała mieszane reakcje na świecie:

• Państwa wspierające:

• Wielka Brytania udostępniła bazy wojskowe

• Izrael wyraził publiczne poparcie

• Kanada poparła akcję militarną

• Związek Radziecki potępił naloty

• Francja odmówiła dostępu do przestrzeni powietrznej

• Włochy skrytykowały operację

• Chiny wezwały do natychmiastowego zaprzestania

Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Rezolucję 41/38 potępiającą amerykańskie naloty na Libię stosunkiem głosów 79 za, 28 przeciw, 33 wstrzymujące się. Operacja nadwyrężyła stosunki USA z kilkoma europejskimi sojusznikami, szczególnie z Francją i Włochami, tworząc tymczasowe napięcia dyplomatyczne w NATO.

Operacja El Dorado Canyon stanowiła decydującą zmianę w międzynarodowej polityce antyterrorystycznej i na dziesięciolecia ukształtowała na nowo stosunki amerykańsko-libijskie. Akcja militarna zademonstrował gotowość Ameryki do użycia bezpośredniej siły przeciwko państwom wspierającym terroryzm.

Amerykańskie naloty na Libię wywarły długotrwały wpływ na stosunki dyplomatyczne między obydwoma krajami. Reżim Muammara Kaddafiego znacząco ograniczył swoje wsparcie dla międzynarodowego terroryzmu po tej operacji. Izolacja Libii pogłębiła się wraz z zaostrzeniem sankcji gospodarczych, prowadząc do 70% spadku przychodów z ropy naftowej do 1987 roku. Rząd libijski utrzymywał minimalne kontakty dyplomatyczne z USA przez 15 lat po nalotach, wznawiając oficjalne stosunki dopiero w 2001 roku, gdy Libia przyjęła odpowiedzialność za zamach w Lockerbie.

• Zwiększona wymiana informacji wywiadowczych między sojusznikami NATO
• Rozwój protokołów szybkiego reagowania militarnego
• Integracja zdolności walki elektronicznej
• Wdrożenie ukierunkowanych sankcji gospodarczych
• Utworzenie wyspecjalizowanych jednostek antyterrorystycznych

Statystyki Wpływu na Walkę z Terroryzmem	Wartość
Redukcja terroryzmu wspieranego przez Libię	60%
Spadek przychodów Libii z ropy naftowej	70%
Liczba lat do wznowienia oficjalnych stosunków USA-Libia	15

• Operacja El Dorado Canyon miała miejsce 15 kwietnia 1986 roku jako amerykański atak militarny na Libię zarządzony przez prezydenta Ronalda Reagana
• Operację wywołało zaangażowanie Libii w zamach bombowy na dyskotekę w Berlinie 5 kwietnia 1986 roku, w którym zginęło 2 amerykańskich żołnierzy, a 79 osób zostało rannych
• USA wysłało 18 bombowców F-111F i zaatakowało pięć kluczowych lokalizacji w Libii, w tym obiekty wojskowe w Trypolisie, Bengazi i koszary Bab al-Azizia
• Operacja angażowała znaczące siły wojskowe, w tym jednostki Sił Powietrznych i Marynarki Wojennej, z wieloma typami samolotów zapewniających możliwości uderzeniowe, wsparcia i rozpoznania
• W wyniku ataków zginęło 37 Libijczyków i zniszczono około 80% wyznaczonej infrastruktury wojskowej, demonstrując determinację USA w walce z terroryzmem sponsorowanym przez państwo
• Operacja stanowiła punkt zwrotny w polityce antyterrorystycznej i doprowadziła do 15-letniego zamrożenia stosunków dyplomatycznych między USA a Libią, aż do ich wznowienia w 2001 roku

Operacja El Dorado Canyon stanowi przełomowy moment w historii wojskowości USA i strategii antyterrorystycznej. Ataki z 15 kwietnia 1986 roku skutecznie zademonstrowały determinację Ameryki w zwalczaniu terroryzmu sponsorowanego przez państwo i przyniosły znaczące zmiany w zachowaniu Libii na arenie międzynarodowej.

Sukces misji doprowadził do dramatycznego spadku libijskiego wsparcia dla międzynarodowego terroryzmu i przekształcił relacje kraju z Zachodem. Jej trwały wpływ nadal kształtuje współczesne operacje wojskowe i politykę antyterrorystyczną, dowodząc, że zdecydowane działanie może przynieść długoterminowe korzyści strategiczne w walce z terroryzmem sponsorowanym przez państwo.