7 lipca 1572 roku w zamku w Knyszynie zmarł Zygmunt II August, ostatni męski przedstawiciel dynastii Jagiellonów. Jego śmierć zakończyła okres dziedzicznej monarchii w Polsce i zapoczątkowała epokę wolnych elekcji.

Dynastia Jagiellonów przez ponad dwa wieki kształtowała historię Polski i Litwy, pozostawiając trwały ślad w dziejach Europy Środkowo-Wschodniej. To właśnie pod ich rządami powstała jedna z najpotężniejszych monarchii w ówczesnej Europie - Rzeczpospolita Obojga Narodów.

Kres tej wielkiej dynastii nastąpił wraz ze śmiercią króla Zygmunta II Augusta w Knyszynie 7 lipca 1572 roku. Jako ostatni męski przedstawiciel rodu Jagiellonów nie pozostawił po sobie następcy tronu, co doprowadziło do fundamentalnych zmian w systemie władzy w Polsce. Jego śmierć zapoczątkowała okres wolnych elekcji, który trwał aż do końca I Rzeczypospolitej.

Dynastię Jagiellonów rozpoczął Władysław Jagiełło, wielki książę litewski, który w 1386 roku poślubił królową Polski Jadwigę Andegaweńską. Małżeństwo to zapoczątkowało unię personalną między Polską a Litwą.

• Władysław Jagiełło (1386-1434) - zwyciężył Krzyżaków pod Grunwaldem w 1410 roku
• Kazimierz IV Jagiellończyk (1447-1492) - odzyskał Pomorze Gdańskie, wydał przywileje szlacheckie
• Zygmunt I Stary (1506-1548) - doprowadził do rozkwitu gospodarczego i kulturalnego Polski
• Zygmunt II August (1548-1572) - ostatni męski przedstawiciel dynastii, twórca Unii Lubelskiej

Obszar	Osiągnięcia
Terytorialny	Powierzchnia państwa wzrosła z 240 000 km² do 990 000 km²
Kulturalny	Powstanie Akademii Krakowskiej, rozwój sztuki renesansowej
Polityczny	Utworzenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1569 roku
Gospodarczy	Rozwój handlu zbożem, powstanie folwarków szlacheckich

Jagiellonowie rozszerzyli swoje wpływy na:

• Królestwo Czech (1471-1526)
• Królestwo Węgier (1440-1444, 1490-1526)
• Księstwo Mołdawii (jako lenno od 1387)
• Prusy Książęce (jako lenno od 1525)

Dynastia Jagiellonów przekształciła Polskę z państwa średniowiecznego w nowoczesną monarchię renesansową, tworząc fundamenty pod złoty wiek kultury polskiej.

Zygmunt II August (1520-1572) był ostatnim królem Polski z dynastii Jagiellonów. Jego śmierć 7 lipca 1572 roku w Knyszynie zakończyła okres dziedzicznej monarchii jagiellońskiej w Rzeczypospolitej.

Zygmunt August objął tron polski w 1548 roku po śmierci ojca Zygmunta I Starego. Jego najważniejsze osiągnięcia to:

• Utworzenie Unii Lubelskiej w 1569 roku łączącej Koronę Królestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim

• Reforma administracji państwowej poprzez utworzenie poczty królewskiej w 1558 roku

• Rozwój floty wojennej na Bałtyku z bazą w Elblągu

• Modernizacja armii przez wprowadzenie wojsk kwarcianych w 1562 roku

• Rozbudowa Zamku Królewskiego na Wawelu z bogatą kolekcją arrasów

• Trzy małżeństwa króla (z Elżbietą Habsburżanką, Barbarą Radziwiłłówną i Katarzyną Habsburżanką) nie przyniosły męskiego potomka

• Jedyne dzieci króla zmarły w niemowlęctwie

• Siostry króla: Anna Jagiellonka i Katarzyna Jagiellonka nie mogły dziedziczyć tronu ze względu na prawo salickie

• Sejm w 1572 roku nie zdążył uregulować kwestii następstwa przed śmiercią króla

• Śmierć Zygmunta Augusta zapoczątkowała w Rzeczypospolitej okres wolnej elekcji

Zygmunt II August zmarł w zamku w Knyszynie 7 lipca 1572 roku, kończąc tym samym linię męską dynastii Jagiellonów. Jego śmierć nastąpiła po długotrwałej chorobie, która stopniowo osłabiała jego organizm w ostatnich latach życia.

Król cierpiał na zaawansowaną gruźlicę i kiłę, które znacząco wpłynęły na jego stan zdrowia. W ostatnich miesiącach życia przebywał w Knyszynie, gdzie jego stan systematycznie się pogarszał. Dokumenty historyczne wskazują na występowanie silnych bólów, gorączki i trudności w poruszaniu się. Osobisty lekarz króla, Piotr z Poznania, próbował łagodzić objawy choroby poprzez stosowanie dostępnych wówczas metod leczniczych.

Zgon króla nastąpił nad ranem 7 lipca 1572 roku w zamku knyszyńskim. Przy łożu śmierci obecni byli najbliżsi dworzanie, w tym marszałek wielki koronny Jan Firlej i wojewoda podlaski Mikołaj Kiszka. Ciało króla zostało przewiezione do Warszawy, a następnie uroczyście pochowane w krypcie katedry wawelskiej w Krakowie 10 lutego 1574 roku. Śmierć Zygmunta Augusta zapoczątkowała okres bezkrólewia i wprowadzenie systemu wolnej elekcji w Rzeczypospolitej.

Wydarzenie	Data
Śmierć Zygmunta II Augusta	7 lipca 1572
Pogrzeb na Wawelu	10 lutego 1574

Wygaśnięcie dynastii Jagiellonów w 1572 roku spowodowało fundamentalne zmiany w systemie politycznym Rzeczypospolitej. Wprowadzenie nowego systemu wyboru władcy przekształciło Polskę w wyjątkową monarchię elekcyjną.

Pierwsza wolna elekcja odbyła się w 1573 roku na polach wsi Kamień pod Warszawą. W głosowaniu wzięło udział 40000 szlachciców z całej Rzeczypospolitej. Zwycięzcą elekcji został francuski książę Henryk Walezy, który przyjął następujące zobowiązania:

• Podpisanie artykułów henrykowskich
• Zatwierdzenie konfederacji warszawskiej
• Zapewnienie pokoju religijnego
• Utrzymanie sojuszu z Francją

Śmierć ostatniego Jagiellona wpłynęła znacząco na równowagę sił w Europie Środkowo-Wschodniej. Kluczowe zmiany obejmowały:

• Osłabienie pozycji Polski wobec Habsburgów

• Wzmocnienie wpływów tureckich w regionie

• Wzrost znaczenia Moskwy w polityce wschodniej

• Wzrost znaczenia magnaterii

• Decentralizacja władzy państwowej

• Rozwój demokracji szlacheckiej

• Utworzenie stałych instytucji państwowych

Aspekt	Przed 1572	Po 1572
System władzy	Dziedziczny	Elekcyjny
Pozycja monarchy	Silna	Ograniczona
Rola szlachty	Umiarkowana	Dominująca
Stabilność państwa	Wysoka	Zależna od elekcji

Dziedzictwo dynastii Jagiellonów obejmuje fundamentalne przemiany terytorialne, kulturowe i polityczne w historii Polski. Rozrost terytorialny państwa pod rządami Jagiellonów zwiększył powierzchnię Rzeczypospolitej do 1 miliona kilometrów kwadratowych.

• Utworzenie unii polsko-litewskiej w Krewie (1385)
• Zwycięstwo pod Grunwaldem (1410)
• Odzyskanie Pomorza Gdańskiego (1466)
• Zawarcie Unii Lubelskiej (1569)

• Rozbudowa systemu handlu zbożem przez Gdańsk
• Wprowadzenie jednolitego systemu monetarnego
• Powstanie folwarków szlacheckich
• Rozwój miast królewskich

• Założenie Akademii Krakowskiej (1400)
• Rozwój architektury renesansowej (Wawel, Sukiennice)
• Powstanie drukarni Hallera (1505)
• Działalność Mikołaja Kopernika

• Ustanowienie Statutów Nieszawskich (1454)

• Utworzenie Sejmu Walnego (1493)

• Wprowadzenie Nihil Novi (1505)

• Kodyfikacja prawa w Statucie Łaskiego (1506)

• Wprowadzenie tolerancji religijnej

• Rozwój sieci parafialnej

• Powstanie licznych kościołów i klasztorów

• Zapewnienie pokoju religijnego (Konfederacja Warszawska 1573)

Okres panowania Jagiellonów przekształcił państwo polskie w europejską potęgę kulturalną, gospodarczą i militarną. System prawny i instytucje państwowe stworzone za ich rządów funkcjonowały w Rzeczypospolitej do końca XVIII wieku.

• Dynastia Jagiellonów zakończyła się wraz ze śmiercią Zygmunta II Augusta 7 lipca 1572 roku w Knyszynie, otwierając okres wolnych elekcji w Polsce
• Zygmunt II August, ostatni męski przedstawiciel rodu, mimo trzech małżeństw nie pozostawił następcy tronu, a jego śmierć fundamentalnie zmieniła system władzy w Rzeczypospolitej
• Za panowania Jagiellonów terytorium państwa polskiego wzrosło z 240 000 km² do 990 000 km², a ich wpływy sięgały Czech, Węgier i Mołdawii
• Największym osiągnięciem ostatniego Jagiellona było utworzenie Unii Lubelskiej w 1569 roku, łączącej Koronę Królestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim
• Po śmierci Zygmunta II Augusta nastąpiło osłabienie pozycji monarchy, wzrost znaczenia magnaterii i rozwój demokracji szlacheckiej

Śmierć Zygmunta II Augusta 7 lipca 1572 roku w Knyszynie zakończyła epokę dynastii Jagiellonów w Polsce. Ta data stanowi punkt zwrotny w historii kraju wprowadzając system wolnej elekcji i zmieniając strukturę władzy w Rzeczypospolitej.

Jagiellonowie przez prawie 200 lat kształtowali potęgę państwa polsko-litewskiego. Ich dziedzictwo to nie tylko rozrost terytorialny ale przede wszystkim rozwój kultury renesansowej gospodarki oraz systemu prawnego który służył kolejnym pokoleniom.

Mimo że dynastia wygasła w linii męskiej jej wpływ na historię Polski pozostał nieoceniony. Fundamenty położone przez Jagiellonów przyczyniły się do powstania jednego z najpotężniejszych państw ówczesnej Europy.