Historyczne negocjacje między władzą komunistyczną a opozycją solidarnościową, które odbyły się w Warszawie od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 roku. Doprowadziły do przełomowych zmian ustrojowych w Polsce, umożliwiając pokojowe przejście do systemu demokratycznego.

Obrady Okrągłego Stołu to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii współczesnej Polski które zapoczątkowało proces transformacji ustrojowej. Te przełomowe rozmowy między przedstawicielami władz komunistycznych a opozycją solidarnościową stanowiły fundament polskiej drogi do demokracji.

Negocjacje rozpoczęte 6 lutego 1989 roku w Pałacu Namiestnikowskim w Warszawie trwały przez dwa miesiące i zakończyły się 5 kwietnia 1989 roku. W ich wyniku podjęto kluczowe decyzje które doprowadziły do pierwszych częściowo wolnych wyborów parlamentarnych w powojennej Polsce i zapoczątkowały proces demokratycznych przemian w całej Europie Środkowo-Wschodniej.

Obrady Okrągłego Stołu przebiegały według ściśle określonego harmonogramu, obejmującego okres od przygotowań w styczniu 1989 do finalnych ustaleń w kwietniu tego samego roku.

• 27 stycznia 1989: Spotkanie przygotowawcze w siedzibie Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie

• 31 stycznia 1989: Powołanie trzech głównych zespołów negocjacyjnych:

• Zespół do spraw gospodarki i polityki społecznej

• Zespół do spraw reform politycznych

• Zespół do spraw pluralizmu związkowego

• 3 lutego 1989: Zatwierdzenie składu delegacji strony rządowej i opozycyjnej

• 4-5 lutego 1989: Ostateczne ustalenia techniczne i organizacyjne w Pałacu Namiestnikowskim

• Godzina 14:00: Uroczyste rozpoczęcie obrad w Pałacu Namiestnikowskim

• Przemówienia inauguracyjne:

• Czesław Kiszczak - przedstawiciel strony rządowej

• Lech Wałęsa - lider opozycji solidarnościowej

• Ustalenie harmonogramu prac:

• Posiedzenia plenarne

• Spotkania zespołów roboczych

• Konsultacje w podstołach tematycznych

• Przyjęcie regulaminu obrad i zasad prowadzenia negocjacji

Element obrad	Liczba uczestników	Liczba spotkań
Sesje plenarne	56 osób	13
Zespoły robocze	42 osoby	41
Podstoły tematyczne	235 osób	94

Obrady Okrągłego Stołu zgromadziły przedstawicieli dwóch głównych stron: rządowej reprezentującej władze PRL oraz opozycyjnej skupionej wokół NSZZ "Solidarność". Łącznie w negocjacjach uczestniczyło 58 osób.

Na czele delegacji rządowej stał gen. Czesław Kiszczak, ówczesny Minister Spraw Wewnętrznych. W skład strony rządowej wchodzili:

• Stanisław Ciosek - sekretarz KC PZPR

• Aleksander Kwaśniewski - minister ds. młodzieży

• Władysław Baka - prezes NBP

• Janusz Reykowski - psycholog społeczny z PZPR

• Kazimierz Cypryniak - członek Biura Politycznego KC PZPR

• Marcin Święcicki - ekonomista z PZPR

• Bronisław Geremek - historyk mediewista

• Tadeusz Mazowiecki - redaktor "Tygodnika Solidarność"

• Jacek Kuroń - działacz opozycyjny

• Adam Michnik - redaktor "Gazety Wyborczej"

• Władysław Frasyniuk - działacz związkowy

• Zbigniew Bujak - lider regionalnych struktur Solidarności

• Andrzej Stelmachowski - prawnik reprezentujący stronę kościelną

Obrady Okrągłego Stołu koncentrowały się na kluczowych obszarach transformacji Polski. Negocjacje obejmowały reformy polityczne oraz zmiany w systemie gospodarczym kraju.

Podstawowym elementem reform politycznych była legalizacja NSZZ "Solidarność" oraz wprowadzenie pluralizmu związkowego. Ustalono utworzenie Senatu z całkowicie wolnymi wyborami oraz przeprowadzenie częściowo wolnych wyborów do Sejmu z podziałem mandatów 65% dla strony koalicyjno-rządowej i 35% dla opozycji. Wprowadzono nowy urząd prezydenta PRL wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe. Zaakceptowano zasadę niezawisłości sądów oraz niezależności prokuratury.

Ustalenia gospodarcze obejmowały fundamentalne zmiany w systemie ekonomicznym Polski. Przyjęto zasadę swobody działalności gospodarczej z równouprawnieniem wszystkich form własności. Uzgodniono indeksację płac jako mechanizm ochrony przed inflacją. Wprowadzono koncepcję przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych. Ustalono utworzenie samorządu terytorialnego z możliwością prowadzenia własnej polityki gospodarczej.

Główne ustalenia gospodarcze	Rezultat
Swoboda działalności gospodarczej	Zniesienie monopolu państwa
Indeksacja płac	Ochrona wynagrodzeń przed inflacją
Przekształcenia własnościowe	Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych
Samorząd terytorialny	Decentralizacja zarządzania gospodarką

Obrady Okrągłego Stołu charakteryzowały się złożoną strukturą organizacyjną prac. Spotkania odbywały się w trzech głównych zespołach roboczych oraz licznych podzespołach tematycznych.

Podczas obrad funkcjonowały trzy kluczowe zespoły robocze:

• Zespół do spraw Gospodarki i Polityki Społecznej prowadzony przez Władysława Bakę i Witolda Trzeciakowskiego
• Zespół do spraw Reform Politycznych kierowany przez Bronisława Geremka i Janusza Reykowskiego
• Zespół do spraw Pluralizmu Związkowego koordynowany przez Tadeusza Mazowieckiego i Aleksandra Kwiatkowskiego

Każdy zespół spotykał się regularnie w Pałacu Namiestnikowskim między 6 lutego a 5 kwietnia 1989 roku. Sesje plenarne zespołów odbywały się średnio 2-3 razy w tygodniu.

W ramach głównych zespołów działało 12 podzespołów tematycznych:

• Podzespół do spraw Rolnictwa
• Podzespół do spraw Górnictwa
• Podzespół do spraw Reformy Prawa i Sądów
• Podzespół do spraw Środków Masowego Przekazu
• Podzespół do spraw Nauki, Oświaty i Postępu Technicznego
• Podzespół do spraw Młodzieży
• Podzespół do spraw Zdrowia
• Podzespół do spraw Ekologii
• Podzespół do spraw Stowarzyszeń
• Podzespół do spraw Reformy Samorządowej
• Podzespół do spraw Mieszkalnictwa
• Podzespół do spraw Kultury i Komunikacji Społecznej

Miejsce obrad	Liczba spotkań
Pałac Namiestnikowski	42
Urząd Rady Ministrów	28
Belweder	15
Inne lokalizacje	8

Obrady Okrągłego Stołu zakończyły się 5 kwietnia 1989 roku podpisaniem historycznych porozumień w Pałacu Namiestnikowskim w Warszawie. Wydarzenie to stanowiło punkt zwrotny w procesie transformacji ustrojowej Polski.

Kluczowe postanowienia końcowe obejmowały:

• Wprowadzenie systemu prezydencko-parlamentarnego z urzędem prezydenta wybieranym przez Zgromadzenie Narodowe

• Utworzenie Senatu z całkowicie wolnymi wyborami

• Podział mandatów w Sejmie: 65% dla PZPR i jej sojuszników 35% w wolnych wyborach

• Legalizację NSZZ "Solidarność" i pluralizm związkowy

• Reformę systemu gospodarczego wprowadzającą elementy gospodarki rynkowej

• Utworzenie niezależnych mediów w tym dziennika "Gazeta Wyborcza"

• Powołanie Krajowej Rady Sądownictwa

• Złożenie podpisów przez 57 uczestników obrad

• Obecność przedstawicieli Kościoła katolickiego jako obserwatorów

• Transmisja wydarzenia w telewizji publicznej

• Przemówienia końcowe Czesława Kiszczaka i Lecha Wałęsy

• Podpisanie trzech głównych dokumentów:

• Stanowisko w sprawie reform politycznych

• Stanowisko w sprawie polityki społecznej i gospodarczej

• Stanowisko w sprawie pluralizmu związkowego

• Obrady Okrągłego Stołu odbyły się w okresie od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 roku w Pałacu Namiestnikowskim w Warszawie
• W negocjacjach uczestniczyły dwie główne strony: przedstawiciele władz PRL (z gen. Czesławem Kiszczakiem) oraz opozycji solidarnościowej (z Lechem Wałęsą)
• Najważniejsze ustalenia obejmowały wprowadzenie częściowo wolnych wyborów do Sejmu, całkowicie wolnych do Senatu oraz legalizację NSZZ "Solidarność"
• W obradach brało udział 58 osób pracujących w trzech głównych zespołach roboczych i dwunastu podzespołach tematycznych
• Porozumienia Okrągłego Stołu zapoczątkowały proces transformacji ustrojowej w Polsce i przejście do systemu demokratycznego

Obrady Okrągłego Stołu to wydarzenie które na zawsze odmieniło oblicze Polski. Negocjacje trwające od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 roku stworzyły fundamenty pod transformację ustrojową kraju i dały początek procesom demokratycznym w całej Europie Środkowo-Wschodniej.

Dzięki determinacji i otwartości obu stron możliwe było wypracowanie przełomowych rozwiązań dotyczących reform politycznych gospodarczych i społecznych. Historyczne porozumienie podpisane 5 kwietnia 1989 roku otworzyło drogę do częściowo wolnych wyborów parlamentarnych oraz legalizacji NSZZ "Solidarność".

Obrady Okrągłego Stołu pokazały że pokojowy dialog może prowadzić do fundamentalnych zmian ustrojowych. To właśnie ten model transformacji stał się inspiracją dla innych krajów bloku wschodniego w ich drodze do demokracji.